‘ประกอบฟาร์ม’ แชร์เทคนิค ‘เลี้ยงกุ้งก้ามกรามคุณภาพ’ ช่วยลดต้นทุน เพิ่ม Productivity ขยายตลาดส่งออก

ที่ผ่านมา มีกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกรามเกิดขึ้นในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ นับเป็นอาชีพที่ให้ผลตอบแทนสูง เนื่องจากสินค้าเป็นที่นิยมในการบริโภค ตลาดมีความต้องการ และยังมีโอกาสส่งออกไปยังตลาดต่างประเทศ แต่สิ่งสำคัญคือผู้เลี้ยงต้องมีความรู้ ทราบถึงเทคนิคการเลี้ยง และมีความชำนาญ ซึ่งนอกจากที่กล่าวมา บางครั้ง ความสำเร็จ ต้องรวมถึงการสร้างสิ่งใหม่ ๆ โดยเริ่มต้นจากการจดบันทึกอีกด้วย อย่างเช่น เจ้าของ ‘ประกอบฟาร์ม’ ที่มีแนวคิด และเคล็ดลับในการทำธุรกิจจนประสบความสำเร็จอย่างงดงาม ที่เราขอนำเสนอในบทสัมภาษณ์นี้

ธุรกิจที่เริ่มต้นจากสมุดโน้ต

คุณประกอบ ทรัพย์ยอดแก้ว เจ้าของ ‘ประกอบฟาร์ม’ ธุรกิจเลี้ยงกุ้งก้ามกราม ได้นำองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์การเกษตรยุคใหม่มาพัฒนาสายพันธุ์กุ้งก้ามกรามที่เจริญเติบโตดี โดยใช้เทคโนโลยีมาบริหารจัดการฟาร์มช่วยพัฒนาผลผลิต และการจับที่มีประสิทธิภาพ ลดการสูญเสีย ลดต้นทุนการเลี้ยง เพิ่ม Productivity ของฟาร์ม และสร้างรายได้เพิ่มขึ้น ต่อมายังพัฒนารูปแบบการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามที่สามารถ แยกเพศ และเลือกเพศ แบบตัวผู้ล้วน หรือตัวเมียล้วนได้

เขาเล่าว่า เริ่มต้นเส้นทางธุรกิจนี้ด้วยสมุดบันทึก จดสิ่งต่าง ๆ จากความเคยชิน ชอบลงมือทำอะไรเองเพื่อหาผลลัพธ์ใหม่ ต่อยอดสู่องค์ความรู้ที่เพิ่มขึ้น และเป็นผู้บุกเบิกในหลายด้านของอุตสาหกรรมกุ้งก้ามกราม ปัจจุบัน กุ้งก้ามกรามบางแพ ยังเป็นสินค้าเกษตรสัตว์น้ำส่งออกที่ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI อีกด้วย

คุณประกอบ บอกว่า สนใจธุรกิจเลี้ยงกุ้งก้ามกราม เพราะเป็นอาชีพที่มีรายได้เป็นเงินสด และราคาค่อนข้างดี ตลาดมีความต้องการสูง ทั้งในประเทศ และตลาดต่างประเทศ แต่ผู้เลี้ยงหรือเกษตรกรจะต้องมีความรู้ เข้าใจเทคนิคการเลี้ยง และความชำนาญเฉพาะด้าน จึงต้องศึกษาให้ถ่องแท้ เนื่องจากรูปแบบการเลี้ยง และอุตสาหกรรมกุ้งก้ามกรามได้ปรับเปลี่ยนไปพอสมควร

กรณีของ ประกอบฟาร์ม ธุรกิจเพาะเลี้ยงอนุบาลลูกกุ้ง และบ่อเลี้ยงกุ้งก้ามกราม เขาเล่าย้อนไปถึงตอนเริ่มต้นทำงาน เป็นช่วงที่ต้องเก็บเกี่ยววิชาความรู้ ทั้งด้านเทคนิค และการทำงานร่วมกับคน โดยวางแผนไว้ว่าจะนำประสบการณ์ที่ได้รับไปเป็นรากฐานสร้างธุรกิจของตนเอง

ลงทุนเลี้ยงกุ้งก้ามกราม

หากพิจารณาจากสภาพพื้นที่จังหวัดนครปฐม ที่อุตสาหกรรมการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามกำลังเป็นที่นิยม ครอบครัวของคุณประกอบได้ลงทุนขุดบ่อเลี้ยงกุ้งก้ามกรามบนพื้นที่ประมาณ 6 ไร่ โดยนำเงินเดือนส่งให้ที่บ้านเพื่อเป็นเงินทุนในการเลี้ยง อย่างไรก็ตาม แม้การเริ่มเลี้ยงกุ้งก้ามกรามเป็นธุรกิจครอบครัว (Family Business) ยังอยู่ไกลจากความสำเร็จ แต่เขามองว่าอาชีพนี้ จะเป็นโอกาสสร้างรายได้ เพียงแต่ต้องนำความรู้มาพัฒนาเพื่อสร้างผลผลิตที่มีคุณภาพ และควบคุมต้นทุนการเลี้ยงให้ได้ การจับแต่ละครั้งจึงได้ผลตอบแทนคุ้มค่า และพัฒนาผลผลิตให้ตรงตามความต้องการของตลาด

“เราไม่ได้มีพื้นฐานเลี้ยงกุ้งมาก่อน ที่ทำเพราะมองเห็นโอกาสในตลาดประกอบกับความชอบด้านการเกษตร ตอนแรกจึงเป็นช่วงหาประสบการณ์ ความรู้ ได้เงินเปียแชร์มา 7 แสนบาท ลงทุนซื้อแทรกเตอร์ รถกระบะ รวมถึงการจ้างพนักงานเพื่อรับจ้างปรับบ่อกุ้ง และเจียดเงินส่วนหนึ่งไว้เป็นทุนหมุนเวียน”

คุณประกอบ บอกว่า ตอนนั้นไปรับจ้างปรับสภาพบ่อกุ้ง จนเกิดความชำนาญ และตลอดการทำงาน ได้มีการจดบันทึกสภาพบ่อ รวมถึงปัญหาต่าง ๆ เพื่อนำมาศึกษาวิเคราะห์ กำหนดแนวทางแก้ไข หรือพัฒนาให้ดียิ่งขึ้น สำหรับการจดบันทึก และรวมรวบข้อมูล อาจถือได้ว่าเป็น Data หรือแหล่งข้อมูลบ่อกุ้งและสภาพปัญหาที่ถูกเก็บรวบรวมเพียงเล่มเดียวในโลก

ฟาร์ม คือห้องทดลอง

คุณประกอบ เริ่มขุดบ่อเลี้ยงกุ้งก้ามกรามของตนเอง เป็นบ่อขนาดใหญ่พื้นที่ 31 ไร่ แต่ข้อเสียที่พบของบ่อขนาดใหญ่ คือ การจัดการยาก ที่สำคัญช่วงนั้นระบบจัดการยังไม่ดีพอ เลยปรับขนาดใหม่ จาก 31 ไร่ บ่อเดียวแบ่งเป็น 5 บ่อ และปรับวิธีการเลี้ยงใหม่ โดยทั้ง 5 บ่อจะใช้ระบบวิธีการเลี้ยงที่แตกต่างกัน แล้วนำผลสัมฤทธิ์ของบ่อที่ได้ผลผลิตสูงสุดมาพัฒนาต่อ

เรียกว่าเป็นบ่อทดลองก็ได้ พัฒนาต่อไปเรื่อย ๆ ได้สักระยะหนึ่ง ที่ดีก็คงไว้ ที่ไม่ดีก็ตัดออก ต่อมา ติดปัญหาเรื่องอาหาร จากการตั้งข้อสงสัยว่าอาหารกุ้งที่เอเยนต์ขายนั้นมีสารอาหารตรงตามที่ระบุข้างกระสอบหรือไม่ จึงนำตัวอย่างส่งตรวจที่บริษัทแม่ ความ ‘ใส่ใจ’ ในตอนนั้น ทำให้ต่อมาคุณประกอบได้รับเลือกให้เป็นเอเย่นต์จำหน่ายอาหารกุ้งก้ามกราม

รวมถึงปัญหาที่พบคือ ลูกพันธุ์กุ้งก้ามกรามที่คุณภาพด้อยลง เนื่องจากแหล่งเพาะและอนุบาลลูกกุ้งก้ามกรามที่มีแหล่งใหญ่แถวจังหวัดสุพรรณบุรี จะไม่ใช่กลุ่มผู้เลี้ยงกุ้งจริง ๆ แต่เป็นซัพพลายเชนส่วนหนึ่งของอุตสาหกรรมกุ้งกราม เขามองว่านี่เป็นจุดบอดในการพัฒนาสายพันธุ์กุ้ง รวมถึงผลเสียอุตสาหกรรมกุ้งก้ามกรามของประเทศไทย

“คนเพาะลูกกุ้ง ก็ไม่ได้นำไปเลี้ยง ส่วนคนเลี้ยงก็ไม่ได้เพาะเอง กลายเป็นว่าคนเพาะเลี้ยงก็ใส่ทุกอย่างที่ทำให้ลูกกุ้งไม่ตาย บางขณะอาจไม่คำนึงว่าจะส่งผลต่อคนเลี้ยง หรือการเจริญเติบโตของกุ้งอย่างไรบ้าง ส่วนคนเลี้ยงก็ไม่ทราบปัญหาว่าพอกุ้งไม่โตก็เข้าใจว่าเป็นเพราะสภาพดินฟ้าอากาศ”

เพาะเลี้ยงลูกกุ้งก้ามกรามปลอดสาร

คุณประกอบ เริ่มเลี้ยงลูกกุ้งเอง โดยลงพื้นที่ไปขอความรู้จากฟาร์มเลี้ยงลูกกุ้งในพื้นที่จังหวัดสุพรรณบุรี จากฟาร์มที่เลี้ยงทำให้ดูและจดบันทึกเพื่อนำมาปรับปรุงการเลี้ยงภายในฟาร์ม ต่อมาได้มีการลงทุนขยายธุรกิจโดยซื้อที่ดินจำนวน 9 ไร่ ใน จังหวัดราชบุรี เพื่อขยายบ่อเลี้ยงกุ้งโดยไม่ใช้ยาและสารเคมี ผลผลิตจำหน่ายให้แก่ร้านอาหาร

รวมถึงใช้เป็นฟาร์มเพาะเลี้ยงลูกกุ้งก้ามกราม และตัวแทนจำหน่ายอาหารกุ้งก้ามกรามด้วย ต่อมานำองค์ความรู้ด้านการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามของฟาร์มมาเผยแพร่ให้แก่เกษตรกร เพราะหากเกษตรกรเลี้ยงกุ้งได้ผลผลิตดี ตรงตามความต้องการของตลาด เราจะขายลูกกุ้งได้มากขึ้น และยังขายอาหารกุ้งได้อีกด้วย

การนำความรู้ที่ตนเองได้ลองผิด ลองถูก ลงพื้นที่ศึกษาพัฒนาการเลี้ยงกุ้งก้ามกราม เป็นองค์ความรู้ของฟาร์มเองมาเผยแพร่ให้แก่ผู้เลี้ยงกุ้งรายอื่น ๆ จะเป็นประโยชน์ต่อภาพรวมและการพัฒนาอุตสาหกรรมเลี้ยงกุ้งก้ามกรามให้เติบโตยิ่งขึ้น

นวัตกรรมแยกเพศกุ้ง เพิ่ม Productivity

คุณประกอบ ทดลองเลี้ยงกุ้งก้ามกรามในรูปแบบต่าง ๆ โดยมีการจดบันทึก เปรียบเทียบข้อมูล รวมถึงนำอุปกรณ์และองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์สัตว์น้ำมาปรับใช้ในฟาร์มเพื่อเป้าหมายการพัฒนาการเลี้ยงกุ้ง รวมถึงแก้ปัญหาเลี้ยงกุ้งก้ามกรามให้ได้ผลผลิตสูง ตรงตามความต้องการของตลาด

การแยกเพศลูกกุ้งในช่วงวัยก่อนเจริญพันธุ์ โดยนำกุ้งเพศผู้ และกุ้งเพศเมีย แยกเลี้ยงคนละบ่อเพื่อที่จะทำให้กุ้งเพศผู้ซึ่งเป็นที่ต้องการของตลาดมากกว่ากุ้งเพศเมีย เจริญเติบโตได้เร็วกว่าการเลี้ยงแบบรวม และสามารถลดต้นทุนการเลี้ยง

ต่อมามีผลงานวิจัยของมหาวิทยาลัยมหิดลที่สามารถผลิตฮอร์โมนแปลงเพศกุ้ง การฉีดฮอร์โมนจะทำให้ได้เป็นลูกกุ้งเพศใดเพศหนึ่ง 100% ขณะที่องค์ความรู้ใหม่ที่คุณประกอบ ‘เฝ้าสังเกต’ และจดบันทึก ได้ข้อมูลที่น่าสนใจว่า กุ้งเพศผู้จะโตได้เร็วกว่ากุ้งเพศเมีย ทั้งที่กินน้อยกว่า มีอัตรารอดสูงกว่าถึง 3 เท่า ที่สำคัญกุ้งก้ามกรามเพศผู้เป็นที่ต้องการของตลาดมากกว่าเพศเมีย ข้อมูลเหล่านี้พิจารณาว่าเป็นประโยชน์มากกับผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกรามส่วนใหญ่ ทำให้เกษตรกรปรับรูปแบบการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามให้มีต้นทุนการเลี้ยงที่ต่ำกว่าเดิม แต่ได้ผลผลิตสูงขึ้น ส่งผลให้คุณประกอบ ได้รับรางวัล เกษตรกรดีเด่นแห่งชาติสาขาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืด จากกรมประมง เมื่อปี 2550

ส่งเสริมเลี้ยงกุ้งก้ามกรามปลอดสารเคมี

อีกบทบาทหนึ่งที่สำคัญของคุณประกอบ คือการเป็น นายกสมาคมผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำไทย ที่ส่งเสริมการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามให้ปลอดสารเคมี เขาใช้เวลากว่า 19 ปี พยายามแก้กฎหมายมาตรา 9 คือการห้ามใช้ความเค็มเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในพื้นที่น้ำจืดได้สำเร็จ แต่ ริเริ่ม และพัฒนาอุตสาหกรรมการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามในประเทศไทย จากประสบการณ์จริงในการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามมายาวนานถึง 30 ปี ได้มีการลงพื้นที่เพื่อศึกษาปัญหา จดบันทึกเพื่อนำมาพัฒนาการเลี้ยง ทำให้เห็นจุดบอดในหลายส่วนตั้งแต่ซัพพลายเชนผู้อนุบาลลูกกุ้ง ซึ่งไม่ใช้ผู้เลี้ยงตัวจริง ทำให้บางขณะผู้เลี้ยงควบคุมการใช้สารเคมีตั้งแต่ต้นทางได้ยาก เป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ส่งออกกุ้งไปต่างประเทศไม่ได้

ดังนั้น จึงต้องประชาสัมพันธ์เพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องการใช้สารเคมี และสารต้องห้ามต่าง ๆ แก่ผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกราม เพื่อพัฒนาตลาดให้ขยายไปยังตลาดต่างประเทศได้ด้วย รวมถึงการสอนเทคนิคการเลี้ยง ตลอดจนการจัดการเพื่อให้ผู้เลี้ยงมีการพัฒนาการควบคู่ไปด้วย

ปัจจุบันการเลี้ยงกุ้งก้ามกรามถือเป็นอาชีพที่สร้างรายได้สูงแก่เกษตรกร และยังสามารถพัฒนามาตรฐานและปริมาณให้เพียงพอต่อการส่งออกไปยังตลาดต่างประเทศ

สำหรับการรวมกลุ่มเป็นคลัสเตอร์กุ้งก้ามกรามเพื่อขยายโอกาสในตลาดต่างประเทศ เป็นการรวมกลุ่มของเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งก้ามกรามพื้นที่จังหวัดราชบุรี นครปฐม สุพรรณบุรี กาญจนบุรี ฉะเชิงเทรา และปราจีนบุรี โดยที่ผ่านมา สินค้ากุ้งก้ามกรามส่งออกไม่ได้ เนื่องจากติดเรื่องมาตรฐานและสารตกค้างต้องห้าม

ต่อมา กรมประมงเข้ามาส่งเสริม ทำให้ผู้เลี้ยงมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเลี้ยงให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดต่างประเทศมากขึ้น โดยปัจจุบันสามารถส่งออกไปตลาดจีน รวมถึงตลาดตะวันออกกลางที่มีออร์เดอร์อยู่แล้ว เพียงแต่ต้องพัฒนามาตรฐานสินค้าส่งออกให้สอดคล้องกับมาตรฐานประเทศผู้นำเข้า

นวัตกรรมโลจิสติกส์ขนส่งกุ้งมีชีวิตแบบไม่ใช้น้ำ

นอกจากเรื่องสายพันธุ์ลูกกุ้ง ฟาร์มยังมีเทคนิค และวิธีการเลี้ยงที่เป็นองค์ความรู้เฉพาะที่ผ่านการวิเคราะห์มาอย่างดี มีระบบการจัดการฟาร์มที่ง่าย สะดวก ผสานการใช้เครื่องมือสมัยใหม่เพื่อให้ได้ผลผลิตที่สูงภายใต้ต้นทุนการจัดการที่ต่ำ และการเลี้ยงแบบปลอดสารที่ปลอดภัยแก่ผู้บริโภค ส่วนจุดแข็งของธุรกิจ คือเรามีระบบการขนส่งควบคุมอุณหภูมิที่ทันสมัย ที่ทำให้กุ้งหลับไป ใช้ขนส่งได้ในระยะทาง 1,000 กิโลเมตรขึ้นไปโดยไม่ต้องเปลี่ยนถ่ายน้ำ ไกลสุดที่เคยไปส่ง คือ เวียงจันทร์ ประเทศลาว และด่านสะเดา มาเลเซีย

โดยใช้เครื่องลดอุณหภูมิน้ำในการทำการสลบกุ้งก้ามกราม อาศัยระบบการทำความเย็นที่สามารถผลิตได้ทั้งน้ำร้อนและน้ำเย็น และทำให้กุ้งมีอัตราการรอดชีวิตสูงถึง 80-85% หลังจากขนส่ง ซึ่งคาดว่าจะสามารถช่วยเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 และยังเป็นต้นแบบขยายผลไปสู่สหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้งอื่น ๆ อีกด้วย

นอกจากนี้ การพัฒนาการขนส่ง ถือเป็นการปฏิวัติระบบโลจิสติกส์ในการขนส่งกุ้งก้ามกรามมีชีวิตเชิงพาณิชย์แบบดั้งเดิมที่ใช้น้ำ และยังทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนห่วงโซ่อุปทานใหม่ ช่วยลดทอนปัญหาการกำหนดราคาของพ่อค้าคนกลาง เพิ่มทางเลือกให้แก่เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยง เพิ่มช่องทางจําหน่ายกุ้งก้ามกรามมีชีวิตในจังหวัดที่ห่างไกล ทำให้เกิดการพัฒนารูปแบบธุรกิจที่เชื่อมโยงกับบริบทพื้นที่ เสริมสร้างกลไกการมีส่วนร่วมของชุมชนได้อย่างเหมาะสม

กระนั้น เกษตรกรเลี้ยงกุ้งยังต้องการการส่งเสริมจากภาครัฐในส่วนของการรับรองมาตรฐาน ยังเป็นต้นทุนที่สูงสำหรับเกษตรรายย่อย เพื่อขยายโอกาสของเกษตรให้สามารถส่งออกไปยังตลาดต่างประเทศเพิ่มมากขึ้น หลายประเทศต้องการกุ้งก้ามกรามจากเรา แต่ต้องพัฒนามาตรฐานให้สอดคล้องกับประเทศปลายทางก่อน

แนวโน้มสถานการณ์ตลาดกุ้งก้ามกรามในอนาคต

ตลาดกุ้งก้ามกรามยังมีทิศทางที่สดใส คุณประกอบ เชื่อว่า ประเทศไทยมีทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ มีสายพันธุ์และการพัฒนาที่ดี มีอุณหภูมิที่เหมาะกับการเลี้ยงกุ้งก้ามกราม ขณะที่ประเทศอื่น หากจะเข้ามาแข่งขันกับเรา ยังต้องพัฒนาอีกมาก ดังนั้นเบอร์หนึ่งสินค้ากุ้ง ยังเป็นกุ้งก้ามกราม ซึ่งตลาดมีความนิยมสูง ขายได้ราคาดี เป็นที่ต้องการของตลาดเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ติดตามเพิ่มเติมที่ :

ประกอบฟาร์ม

ที่อยู่: 80/1 หมู่ 6 ดอนใหญ่ บางแพ

ราชบุรี 70160

https://www.facebook.com/prakobfarmfreshshrimp/?locale=th_TH