‘เวียดนาม’ โตไวในธุรกิจรักษ์โลก ไทยอยู่อันดับเท่าไหร่ในตลาดอาเซียน

จากข้อมูลโดย ศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (sdgmove)  ระบุว่า เดือนเมษายน ปี 2565 ที่ผ่านมา รัฐบาลเวียดนามเผยแพร่ยุทธศาสตร์ชาติ Decision 450/QD-TTg มุ่งเน้นการสร้างหลักประกันว่าจะมีการปกป้องและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมและอากาศ 

โดยเฉพาะการพัฒนาระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนให้เกิดขึ้น เพื่อขับเคลื่อนเวียดนามให้เป็นสังคมที่อยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างยั่งยืนภายในปี 2573 สู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (carbon neutral) ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สุทธิให้เป็นศูนย์ ภายในปี 2598

ซึ่งยุทธศาสตร์ดังกล่าว ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อให้สอดคล้องและสอดรับกับสถานการณ์ความท้าทายสำคัญที่ระบบเศรษฐกิจและสังคม ตลอดจนระบบนิเวศทางธรรมชาติของเวียดนามกำลังเผชิญ ไม่ว่าจะเป็นการใช้ทรัพยากรทางธรรมชาติอย่างหนักหน่วง ปัญหามลพิษทางน้ำ อากาศ และดิน หรือกระทั่งการที่เวียดนามติดอันดับการสร้าง/ใช้ขยะพลาสติกมากที่สุดเป็นอันดับที่ 4 ของโลก 

การประกาศเจตนารมณ์สู่เส้นทางสาย Green ของเวียดนาม จึงนับเป็นการแสดงออกอย่างชัดเจนถึงความตระหนักว่า หากปล่อยให้ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมในประเทศดำเนินต่อไปโดยไม่ได้รับการแก้ไข จะทำให้ภาคการลงทุนของเวียดนามลดลง และจะเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศในอนาคต

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครโฮจิมินห์ รายงานว่า บริษัทในเวียดนามหลายแห่งกำลังเปลี่ยนวิธีดำเนินธุรกิจใหม่ เพื่อให้ทันกับกระแสการบริโภคที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยผู้บริโภคกำลังเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคไปสู่วิถีชีวิตที่ยั่งยืน รวมถึงการลดขยะพลาสติก ซื้อเฉพาะสินค้าจำเป็น หรือแยกประเภทขยะเพื่อรีไซเคิล 

ผู้จัดการภาคเหนือของ NielsenIQ Vietnam (นาง Dang Thuy Ha) ซึ่งเป็นบริษัทวิจัยตลาดระดับโลกกล่าวว่า ปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการบริโภคที่ผู้ค้าปลีกสามารถใช้ ได้แก่ ราคาที่เหมาะสม ความปลอดภัยและสุขอนามัย แบรนด์ที่น่าเชื่อถือ ความยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเพื่อส่งเสริมการขายหลายปีที่ผ่านมา ต้นแบบการบริโภคที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมได้รับความนิยมในชุมชน เช่น การใช้ใบตองห่อผักและผลไม้ การใช้ขวดน้ำที่เป็นแก้วไม้ไผ่หรือหลอดกระดาษ การเปลี่ยนถ้วยพลาสติกเป็นถ้วยกระดาษ การใช้ถุงผ้าแทนถุงพลาสติก 

นอกจากนี้ ยังได้แนะนำให้ผู้ผลิตดำเนินการตามแผนปฏิบัติการลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์อย่างมีประสิทธิภาพมุ่งมั่นที่จะใช้พลังงานที่ยั่งยืน และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ในขณะเดียวกันก็ควรพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อรวบรวมข้อมูลระดับการปล่อยมลพิษ ใช้เทคโนโลยีเซ็นเซอร์ AI และระบบอัตโนมัติเพื่อปรับปรุงห่วงโซ่อุปทานและลดการสิ้นเปลืองน้ำ พลังงาน และวัสดุ

ความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม หนึ่งในปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการบริโภค

ผู้บริโภคชาวเวียดนาม เริ่มเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคไปสู่วิถีชีวิตที่ยั่งยืน หลายองค์กรในประเทศเวียดนามกำลังเปลี่ยนวิธีดำเนินธุรกิจใหม่ให้ทันกับกระแสการบริโภคที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม มีการพัฒนาเทคโนโลยีเข้ามาเพื่อใช้ในกระบวนการผลิตเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมโดยรวมอย่างเป็นระบบ รวมถึงลดการปล่อยก๊าซมลพิษอย่างมีประสิทธิภาพ แต่อุปสรรคคือ วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมในเวียดนามยังขาดเงินทุนสำหรับการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ส่องทิศทางตลาดสินค้าบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกในเวียดนาม

ธุรกิจบรรจุภัณฑ์ มีส่วนสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจเวียดนาม โดยถือเป็นภาคการผลิตที่มีศักยภาพจากการพัฒนาของภาคอุตสาหกรรมต่าง ๆ และข้อตกลงการค้าหลายฉบับที่เวียดนามได้ลงไว้ จากรายงานของ FiinGroup ระบุว่า บรรจุภัณฑ์ เป็นหนึ่งในธุรกิจที่มีการขยายตัวเร็วที่สุดด้วยอัตราเฉลี่ยอยู่ที่ร้อยละ 13.4 ต่อปี ในช่วง 2558 ถึง 2563 ส่วนปี 2565 ธุรกิจบรรจุภัณฑ์ ยังคงมีการเติบโตอย่างมาก เนื่องจากสินค้าอุปโภคบริโภคมีการนำเข้าและส่งออกระหว่างประเทศ รวมถึงความต้องการของตลาดภายในประเทศเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว 

สมาคมกระดาษเวียดนาม เผยว่า ปริมาณการใช้บรรจุภัณฑ์กระดาษปี 2564 ถึง 2568 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 12 จากการเติบโตทางเศรษฐกิจ และการพัฒนาอย่างก้าวกระโดดของการพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งเพิ่มขึ้นร้อยละ 18 ในปี 2565 นอกจากนี้ ยังมีผลจากการปฏิบัติตามมาตรการลดการปล่อยทิ้งขยะพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว และถุงพลาสติก ซึ่งมีส่วนช่วยทำให้ความต้องการบรรจุภัณฑ์กระดาษภายในประเทศเพิ่มมากขึ้น 

ในอีก 5 -10 ปีข้างหน้า ความต้องการบรรจุภัณฑ์กระดาษจะเติบโตร้อยละ 14 ถึง 18 ต่อปี เนื่องจากบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมได้รับความนิยมมากขึ้น รวมถึงยอดขายสินค้าอีคอมเมิร์ซเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งยังมีปัจจัยสนับสนุนการพัฒนาของอุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์กระดาษในปี 2565 อาทิแนวโน้มการส่งออกสินค้าที่เพิ่มสูงขึ้นข้อได้เปรียบจากข้อตกลงการค้าเสรี และการลงทุนต่างชาติที่ยังคงไหลเข้ามาเวียดนามอย่างต่อเนื่อง

ขณะเดียวกัน ผู้ผลิตสินค้าบรรจุภัณฑ์ มีแนวโน้มการออกแบบเพื่อตอบสนองความต้องการที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องสำหรับผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ตัวอย่างเช่น ยูนิลิเวอร์เวียดนาม ให้คำมั่นจะเปลี่ยนจากการใช้พลาสติกแบบเดิม มาเป็นพลาสติกรีไซเคิล100%  สำหรับบรรจุสินค้าทุกประเภท หรือกระแสปั๊มน้ำดื่ม เพื่อลดพลาสติก “Refill Station”ในเขตเมืองใหญ่ เช่น ฮานอย โฮจิมินห์ ดานัง และเกิ่นเทอ รวมทั้งแคมเปญที่นำเสนอเกี่ยวกับวัสดุทดแทนจากพืช (plant-based material) ควบคู่กับการใช้บรรจุภัณฑ์รีไซเคิลจากบริษัทที่จำหน่ายผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดและผลิตภัณฑ์ดูแลส่วนบุคคลที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม 

บริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง Coca-Cola, PepsiCo, Nestle ได้ประกาศแผนจะใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกรีไซเคิล (rPET) 100% ภายในปี 2568 ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายการส่งเสริมรูปแบบเศรษฐกิจหมุนเวียนของเวียดนาม การสำรวจของ Vietnam Report ยังพบว่า ผู้ผลิตบรรจุภัณฑ์ร้อยละ 40  เลือกดำเนินแผนการพัฒนาที่ยั่งยืนในอนาคตอันใกล้ โดยการเพิ่มการใช้วัสดุหมุนเวียนและวัสดุรีไซเคิล เช่นการจัดเก็บบรรจุภัณฑ์กระดาษ การสร้างโรงงานรีไซเคิล และลดการปล่อยคาร์บอน เป็นต้น

โอกาสของผู้ประกอบการไทยในตลาดเวียดนาม

จากที่กล่าวมา จะเห็นว่า ตลาดสินค้าบรรจุภัณฑ์ในเวียดนาม ถือว่ามีศักยภาพในการเติบโตจากความต้องการบรรจุภัณฑ์สำหรับการค้าออนไลน์และการเติบโตของภาคการส่งออก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับอุตสาหกรรมที่มีสัดส่วนการส่งออกสูง เช่นสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่ม เครื่องหนังและรองเท้า อาหารทะเล และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และส่วนประกอบ เป็นต้น 

นอกจากนี้ เวียดนามมีการบริโภคภายในประเทศที่สูงโดยเฉพาะสินค้าอาหารเครื่องดื่ม และสินค้าอุปโภคบริโภค ดังนั้น ผู้ผลิตไทย สามารถพิจารณาเพิ่มการส่งออกเยื่อกระดาษกระดาษแข็ง เม็ดพลาสติก และบรรจุภัณฑ์ประเภทต่าง ๆ เพื่อตอบสนองความต้องการที่เพิ่มขึ้น 

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ กรุงฮานอย แนะว่า เมื่อดำเนินธุรกิจในเวียดนาม ผู้ประกอบการไทยควรคำนึงถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อกิจการด้านการผลิตบรรจุภัณฑ์ เช่น การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมของผู้บริโภค ความผันผวนของราคา แหล่งวัตถุดิบ และการแข่งขันระหว่างผู้ประกอบการภายใน กับต่างประเทศเพื่อกำหนดกลยุทธ์การค้าและการลงทุนที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพในการดำเนินธุรกิจในตลาดเวียดนาม 

อีกหนึ่งสิ่งที่สะท้อนว่า ‘เวียดนาม’ ให้ความสำคัญกับการทำธุรกิจรักษ์โลก และมุ่งสู่เป้าหมายที่จะขับเคลื่อนอุตสาหกรรมไปในทิศทางที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น อ้างอิงจากการสัมมนา เรื่อง Renewable energy – a clean and sustainable energy source for Vietnam’s textile and garment industry ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 18 มีนาคม 2565 โดย สมาคมสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่มเวียดนาม (Vietnam Textile and Apparel Association: VITAS) ร่วมกับ บรรษัทเงินทุนระหว่างประเทศ (International Finance Corporation: IFC) องค์การกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล (World Wide Fund For Nature: WWF) และธุรกิจที่ดำเนินงานด้านพลังงานหมุนเวียน ระบุว่า แบรนด์เครื่องแต่งกายรายใหญ่ในโลก เริ่มสั่งซื้อกับบริษัทสิ่งทอและเครื่องนุ่งห่มต่าง ๆ ของเวียดนามที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ขณะที่บริษัทที่ไม่มีมาตรการประหยัดพลังงาน และทรัพยากรธรรมชาติ มีความเสี่ยงที่จะเสียคำสั่งซื้อ 

ทั้งนี้ หลังจากการแพร่ระบาดของ COVID 19 เวียดนามให้ความสำคัญเกี่ยวกับสุขภาพและการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมมากขึ้น การดำเนินธุรกิจที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม จึงเป็นแนวโน้มที่บริษัทจำนวนมาก และรัฐบาลเวียดนามตั้งเป้าเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนในระยะยาว ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงใหม่และคาดว่าจะเติบโตอย่างแข็งแกร่งในอนาคตอันใกล้ เนื่องจากปัญหาสิ่งแวดล้อม เป็นปัญหาระดับโลกและส่งผลโดยตรงต่อการพัฒนาภาคเศรษฐกิจและสุขภาพของมนุษย์นี่เป็นความสนใจอันดับต้น ๆ ของรัฐบาลเวียดนาม 

ปัจจุบันผู้บริโภคหันมาใช้สินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อความปลอดภัยระหว่างการใช้ นอกจากนั้นหลายองค์กรให้ความสำคัญกับการดำเนินธุรกิจที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในเวียดนามมากขึ้น เพื่อลดอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม ตอบสนองความต้องการที่ทันสมัย และช่วยให้ธุรกิจจำนวนมากปฏิบัติตามมาตรฐานสากล 

เพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน และขยายสู่ตลาดส่งออกที่สำคัญของโลก

ผู้ประกอบการไทย พร้อมปรับตัวสู่ธุรกิจรักษ์โลก

มองกลับมาในประเทศ ความพยายามด้านการลดการปล่อยคาร์บอนและคิดค้นนวัตกรรมที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมของภาคธุรกิจไทย ยังคงเป็นแนวคิดที่หลายองค์กรให้ความสำคัญเป็นอันดับต้น ๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สอดรับกับเทรนด์ความยั่งยืน ใส่ใจสิ่งแวดล้อม และตรงกับความต้องการของผู้บริโภคยุคใหม่ 

งานวิจัยในประเทศไทย โดยมหาวิทยาลัยมหิดล หรือ CMMU เผยถึงผลวิจัยการตลาดเกี่ยวกับ Voice of Green เพื่อเจาะกลุ่มผู้บริโภครักษ์โลกของไทยจำนวน 1,252 คน พบว่า ผู้บริโภคจำนวน 74% มีโอกาสเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ และปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตประจำวันให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเพิ่ม และมีผู้บริโภคถึง 37.6% เป็นกลุ่มรักษ์โลกจริง ๆ ที่มองหาผลิตภัณฑ์อีโค่เท่านั้น ที่พร้อมจะใช้จ่ายเงินไปกับสินค้า และบริการเพื่อสิ่งแวดล้อม 

ทั้งยังพบว่าผู้บริโภคชาวไทยมากกว่า 37% มีความเต็มใจที่จะจ่ายเพิ่มขึ้นเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม สะท้อนให้เห็นว่าความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมของสินค้ามีผลต่อการตัดสินใจซื้อและพฤติกรรมผู้บริโภคมากขึ้นจากเดิมช่วงหลายปีที่ผ่านมา 

ประเทศไทย อยู่อันดับไหน? ของโลก 

อ้างอิงข้อมูลการจัดอันดับดัชนีด้านการดำเนินงานสิ่งแวดล้อม (Environmental Performance Index - EPI) ที่วัดการพัฒนาและดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศ โดยปี 2022 ซึ่งมี 3 หัวข้อหลัก ๆ ที่นำมาวัดผล คือ ความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ (Ecosystem vitality) สุขภาวะด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental health) และนโยบายด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate change) 3 ประเทศแรกที่ติด Top 3 ได้แก่ เดนมาร์ก อังกฤษ และฟินแลนด์ ตามลำดับ ขณะที่ ประเทศไทยอยู่ในอันดับ 108 จากจำนวน 180 ประเทศทั่วโลก 

ชี้โอกาสทางธุรกิจ ไทย – เวียดนาม

นายสนั่น อังอุบลกุล ประธานกรรมการสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย ในฐานะประธานสภาธุรกิจไทย-เวียดนาม กล่าวว่า เศรษฐกิจเวียดนามปี 2565 ยังเติบโตดี โดยไตรมาส 2 ขยายตัว 7.7% สูงสุดในรอบ 10 ปี รวมทั่งในช่วง 8 เดือนแรกของปี 2565 ดัชนีผลผลิตภาคอุตสาหกรรมเพิ่มขึ้น 15.7 % เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2564 โดย เวียดนาม มียุทธศาสตร์การเติบโตสีเขียว (Green Growth Strategy) ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และเร่งพัฒนาประเทศไปสู่เศรษฐกิจสีเขียวและเศรษฐกิจหมุนเวียน ส่วนไทยกำหนดให้การพัฒนาเศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว (Bio-Circular-Green Economy Model : BCG) เป็นวาระแห่งชาติ โดยภาคเอกชนไทยได้เริ่มนำแนวคิดดังกล่าวมาประยุกต์ใช้ในการประกอบธุรกิจโดยคำนึงถึงความยั่งยืนทั้งในด้านการใช้ทรัพยากรและเทคโนโลยีอย่างไม่ก่อให้เกิดโทษต่อสิ่งแวดล้อม

หากทุกภาคส่วนของทั้งไทยและเวียดนาม ร่วมมือกันในด้านมาตรฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเติบโตอย่างยั่งยืน ให้เกื้อหนุน สอดคล้อง และเป็นไปในทิศทางเดียวกัน ทั้ง 2 ประเทศ จะได้ใช้ประโยชน์จากโอกาสทางธุรกิจใหม่ และมุ่งการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจ เพื่อไปถึงเป้าหมาย Net Zero พร้อมกัน

อ้างอิง : 

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครโฮจิมินห์ 

ศูนย์พัฒนาการค้าและธุรกิจไทยในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ กรุงฮานอย

https://www.sdgmove.com/2022/06/06/vietnam-decision-450-sdg/

https://epi.yale.edu/epi-results/2022/component/ep

https://www.ditp.go.th/contents_attach/795721/795721.pdf?MRK_CMPG_SOURCE=sm_tw_ib?MRK_CMPG_SOURCE=sm_tw_ib

https://globalcompact-th.com/news/detail/932

https://wealthrepublic.co.th/detail/%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%90%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88-%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1-%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87-%E0%B8%88%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B9%81%E0%B8%8B%E0%B8%87-%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2-%E0%B8%8A%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2---%E0%B8%95%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%88%E0%B8%94%E0%B8%B6%E0%B8%87%E0%B8%A5%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99-749.html

https://www.ditp.go.th/contents_attach/771873/771873.pdf