พลิกวิกฤต Aged Society เกาหลีใต้ เป็นโอกาส SME ไทย รุกตลาดอาหารผู้สูงอายุแดนกิมจิโตแรง

ประเทศเกาหลีใต้นิยมเรียกสังคมผู้สูงอายุว่า Aging Friendly Industry หรือ ‘สังคมที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ’ อ้างอิงจากสถิติของแดนกิมจิในปี 2562 จำนวนผู้สูงอายุที่มีอายุเกิน 65 ปี อยู่ที่ 14.9% กลายเป็นสังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) และมีแนวโน้มที่จะกลายเป็น Super Aging Society ภายในปี 2569 รัฐบาลเกาหลีใต้จึงได้มีการออกพระราชบัญญัติส่งเสริมอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุตั้งแต่ปี 2549 โดยมีจุดประสงค์เพื่อส่งเสริมคุณภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นของประชากรผู้สูงอายุและการเติบโตของเศรษฐกิจของประเทศที่ดีขึ้น ผ่านการสนับสนุนและส่งเสริมอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ โดยการวางรากฐานสำหรับการพัฒนาอุตสาหกรรมดังกล่าว

โดยกระทรวงสาธารณสุขและสวัสดิการของเกาหลีใต้ ได้เริ่มจัดตั้งสถาบันพัฒนาแรงงานผู้สูงวัยเกาหลีใต้ตั้งแต่ปี 2548 ซึ่งเป็นองค์กรกลางของรัฐในการจัดหางานให้แก่ผู้สูงอายุ เพื่อก่อให้เกิดสวัสดิการที่มีประสิทธิผล นอกจากนี้ทางกระทรวงฯ ยังได้มอบหมายให้สถาบันพัฒนาอุตสาหกรรมสุขภาพแห่งเกาหลี หรือ Korea Health Industry Development Institute (KHIDI) เป็นหน่วยงานหลักในการสนับสนุนอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุด้วย

ถึงแม้ว่าประเทศญี่ปุ่นจะเป็นผู้นำด้านประชากรผู้สูงอายุโลก แต่ในปัจจุบันหลายพื้นที่ในแถบเอเชียตะวันออก เช่น สิงคโปร์ ฮ่องกง ไต้หวัน รวมถึงเกาหลีใต้ ก็เป็นไปตามแนวทางเดียวกัน ซึ่งโสมขาวถือเป็นอีกหนึ่งประเทศที่น่าจับตามองในการรับมือกับสังคมผู้สูงอายุ (Aging Society) เพราะว่า นอกจากจะมีจำนวนประชากร ผู้สูงอายุมากขึ้นเป็นจำนวนมากแล้ว อัตราการเกิดของประชากรยังต่ำที่สุดในประเทศ OECD หรือองค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา ซึ่งมีชาติสมาชิกทั้งสิ้น 30 ประเทศอีกด้วย

นอกจากนี้เกาหลีใต้ยังเป็นประเทศที่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรอย่างรวดเร็วที่สุดในโลก โดยใช้เวลาเพียง 18 ปี ในการก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ ((Aged Society) และใช้เวลาเพียง 8 ปีในการกลายเป็นสังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มที่ (Super-Aged Society) ในขณะที่ญี่ปุ่นใช้เวลาก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ 24 ปี และใช้เวลาในการกลายเป็นสังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มที่ 12 ปี ส่วนสหรัฐอเมริกาใช้เวลาเข้าสู่ Aged Society 71 ปี และใช้เวลาเข้าสู่ Super-Aged Society 15 ปี 

ซึ่งสาเหตุหลักของการเกิดสังคมผู้สูงอายุในประเทศเกาหลีใต้ประกอบด้วย 2 สาเหตุหลักๆเช่นเดียวกับประเทศอื่นๆ คือ มีอัตราการมีลูก (Fertility Rate) ต่ำลง และคนมีอายุยืนมากขึ้น (Life Expectancy) ซึ่งปัญหาดังกล่าวได้เริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่ช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ในช่วงเวลาดังกล่าวได้มีการแพร่หลายของวิวัฒนาการทางการแพทย์และการดูแลสุขภาพ ที่สามารถยืดอายุประชากรจากอายุ 52 ปี ในปี 2498 - 2503 เป็นอายุ 82 ปี ในปี 2558 

หลังจากที่มีจำนวนประชากรที่มีสุขภาพดีเพิ่มมากขึ้น ประชากรมีอายุยืนมากขึ้น ครอบครัวมีการ ขยายตัวเพิ่มขึ้น แต่หลังจากสงครามเกาหลี ทรัพยากรในประเทศมีจำกัด ไม่สามารถรองรับความต้องการของประชากรได้ทั้งหมด รัฐบาลจึงได้รณรงค์ให้แต่ละครอบครัวมีลูกน้อยลงในปี 2505 จึงส่งผลให้อัตราการมีลูกลดลงตั้งแต่ตอนนั้นเป็นต้นมา เกาหลีใต้จึงเป็นหนึ่งในประเทศที่มีอัตราการมีลูกน้อยที่สุดในประเทศกลุ่ม OECD

ในปี 2562 สัดส่วนของประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไป ในเกาหลีใต้อยู่ที่ 14.9% ซึ่งถือว่าเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็น 46.5% ในปี 2610 นอกจากนี้ขนาดตลาดของอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุคาดว่าจะเติบโต 13% ต่อปีจาก 27.38 ล้านล้านวอน ในปี 2555 และเพิ่มขึ้นเป็น 73 ล้านล้านวอน ในปี 2564

ในบรรดาอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุนั้น สัดส่วนของอุตสาหกรรมอาหารคิดเป็น 23.3% ถือเป็นอุตสาหกรรมที่มีแนวโน้มการเติบโตสูงเป็นอันดับสอง รองจากอุตสาหกรรมการพักผ่อนซึ่งคิดเป็น 34% 

เป็นหนึ่งหมวดหมู่ในอาหารที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ โดย HFF เป็นอาหารเสริมที่เพิ่มเติมสารอาหารจากอาหารปกติที่รับประทาน เช่น เสริมโปรตีน เสริมโพรไบโอติกส์ เสริมสร้างระบบ ภูมิคุ้มกัน หรือเสริมสร้างการมองเห็น โดยมูลค่าตลาดอาหาร HFF ในประเทศเกาหลีใต้ในปี 2563 มีมูลค่าประมาณ 4.18 ล้านล้านวอน เติบโตขึ้นอย่างมากในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา โดยมีมูลค่าเพิ่มขึ้นเกือบเท่าตัวจาก 2.23 ล้านล้านวอน ในปี 2558

ในปัจจุบันจำนวนประชากรผู้สูงอายุในประเทศเกาหลีใต้เพิ่มสูงขึ้น ประกอบกับอัตราการเกิดใหม่ต่ำมาก จึงคาดว่าในอนาคตอันใกล้  สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) ในแดนกิมจิจะเจริญเติบโตและขยายเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว นับว่าเป็นอีกหนึ่งตลาดที่มีศักยภาพในการส่งออกสินค้าเพื่อผู้สูงอายุ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมอาหารซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพของผู้รับประทานโดยตรง และมีความจำเป็นที่จะต้องเปลี่ยนแปลงรูปแบบของอาหารเพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถรับประทานได้ และเหมาะกับสภาพร่างกายของผู้สูงอายุอย่างแท้จริง จึงเป็นโอกาสสำหรับอุตสาหกรรมอาหารของประเทศไทย ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารสำหรับผู้สูงวัย และบุกตลาดเกาหลีใต้เพื่อขยายการส่งออกอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากประเทศไทยมีเป้าหมายในการเป็นครัวของโลก มีศักยภาพในการพัฒนา R&D มีวัตถุดิบที่มีคุณภาพและมาตรฐานการผลิตอยู่แล้ว โดยอาจร่วมพัฒนาสินค้ากับผู้ผลิตเกาหลีใต้หรืออาจจะเข้าบุกตลาดแดนกิมจิในรูปแบบแบรนด์ของไทยเอง