เพาะเลี้ยง ‘แมลง’ นโยบายเกษตรยั่งยืนของอียู

ปัจจุบันอุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงแมลงในสหภาพยุโรปอยู่ในช่วงระยะแรกของการพัฒนา โดยคาดว่าภายในปี 2573 อุตสาหกรรมดังกล่าว จะมีการขยายตัวและสามารถเพิ่มผลผลิตได้ถึง 3-5 ล้านตัน ซึ่งส่งผลมาจากความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยง รวมทั้งการขยายขอบเขตของกฎระเบียบด้านอาหารสัตว์ เพื่อให้ครอบคลุมผลิตภัณฑ์แมลง IPIFF เห็นว่าการเพาะเลี้ยงแมลงเพื่อผลิตเป็นอาหารและอาหารสัตว์ สอดคล้องกับนโยบายหลักของคณะกรรมาธิการยุโรปชุดปัจจุบัน ในการแก้ไขปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติดังนี้

1. European Green Deal มุ่งลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้เหลือศูนย์ และพัฒนาระบบเศรษฐกิจที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

2. ยุทธศาสตร์ Farm to Fork มุ่งพัฒนาระบบอาหารที่ยืดหยุ่นและยั่งยืน เสริมสร้างความมั่นคงทางอาหาร สนับสนุนการบริโภคอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และการพัฒนาโปรตีนทางเลือกใหม่

3. แผน Circular economy มุ่งบริหารจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ นำวัสดุกลับมาใช้ใหม่ ลดการสร้างขยะ และสร้างมูลค่าเพิ่ม

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

ประโยชน์จากการสนับสนุนอุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงแมลง

แมลงมีศักยภาพในการเป็นแหล่งอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายของมนุษย์และสัตว์ เนื่องจากแมลงมีความอุดมไปด้วยโปรตีน วิตามิน แร่ธาตุ และกรดไขมันที่ดี ในขณะที่ตัวอ่อนแมลงบางชนิดมีโปรตีนที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อจุลชีพ (antimicrobial peptides) ช่วยสร้างภูมิต้านทานและลดการใช้ยาปฏิชีวนะในสัตว์ การเพาะเลี้ยงแมลงมีบทบาทสำคัญในการแก้ไขปัญหาความท้าทายต่างๆ อาทิ ความมั่นคงทางอาหาร การปล่อยก๊าซเรือนกระจก และขยะ

รวมทั้งยังเป็นการเสริมสร้างการพึ่งพาตนเองด้านผลผลิตอาหารและอาหารสัตว์ (food and feed self-sufficiency) ของสหภาพยุโรป เนื่องจากปัจจุบันสหภาพยุโรปมีการนำเข้าวัตถุดิบอาหารสัตว์สูงเป็น อันดับ 2 ของโลก โดยเฉพาะถั่วเหลืองและกากถั่วเหลือง อุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงแมลงในสหภาพยุโรปมีความพร้อม และความประสงค์ที่จะพัฒนาการเพาะเลี้ยงแมลงในลักษณะเกษตรอินทรีย์ เพื่อให้เป็นไปตามยุทธศาสตร์ Farm to Fork ซึ่งเป็นการรองรับความต้องการของผู้บริโภคในปัจจุบัน ที่ให้ความสนใจกับสินค้าเกษตรและอาหารที่มีคุณภาพและความปลอดภัยสูง ครอบคลุมทั้งอาหารและอาหารสัตว์ (สำหรับสัตว์ที่ผลิตเป็นอาหาร อาทิสัตว์น้ำอินทรีย์)

อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงแมลงยังมีข้อกังวล หรือประสบปัญหาด้านการใช้อาหารสัตว์อินทรีย์สำหรับแมลงที่มีจำนวนจำกัด รวมทั้งสหภาพยุโรปยังไม่มีระบบรับรองมาตรฐานการเพาะเลี้ยงแมลงอินทรีย์ จึงยังไม่สามารถนำโปรตีนจากแมลงหรือผลิตภัณฑ์พลอยได้จากการเลี้ยงแมลง ไปใช้ในภาคเกษตรอินทรีย์

โดยที่ผ่านมาการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการยุโรปที่มีส่วนเสริมสร้างโอกาสเติบโตของอุตสาหกรรมแมลงในสหภาพยุโรป ได้แก่

1) กรอบกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับอาหารและอาหารสัตว์จากแมลง สหภาพยุโรปยังไม่มีกฎระเบียบเฉพาะสำหรับการตรวจสอบควบคุม การเพาะเลี้ยงหรือการแปรรูปแมลง ผู้ประกอบการจะต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านอาหารทั่วไป (Regulation EC No 178/2002) กฎระเบียบสุขอนามัยอาหารและอาหารสัตว์ (Regulation No 852/2004, Regulation No 183/2005) กฎระเบียบด้านการป้องกันการแพร่ระบาดของแมลงต่างถิ่น (Regulation No 1143/2014) รวมทั้งการปฏิบัติตามกฎระเบียบด้านสุขภาพสัตว์ (Animal Health Law) โดยอาหารที่ใช้ในการเลี้ยงแมลงต้องเป็นวัสดุที่มีแหล่งกำเนิดจากพืชหรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ที่ได้รับอนุญาตเท่านั้น และห้ามใช้โปรตีนแปรรูปจากสัตว์เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อโรคจากสัตว์สู่คน

2) การยอมรับการบริโภคแมลงและการจัดเป็นอาหารใหม่ ที่ผ่านมาหน่วยงานด้านความปลอดภัยอาหารแห่งสหภาพยุโรป (EFSA) ได้นำเสนอรายงานเกี่ยวกับความปลอดภัยต่อการบริโภคแมลงชนิดต่างๆ รวมทั้งแนะนำให้คณะกรรมาธิการยุโรปปรับปรุงกฎระเบียบอาหารใหม่ (Novel Food Regulation) โดยกำหนดให้แมลงที่ใช้เป็นอาหาร ต้องเข้าสู่เงื่อนไข/กระบวนการขออนุญาตนำเข้าและวางจำหน่ายในตลาดสหภาพยุโรป

3) อนุญาตใช้โปรตีนจากแมลงเป็นอาหารสัตว์น้ำ สหภาพยุโรปอนุญาตให้ใช้โปรตีนจากแมลง 7 ชนิด เป็นอาหารสัตว์น้ำ (Regulation EU 2017/893) ซึ่งถือเป็นก้าวแรกของการยอมรับการใช้แมลงเป็นอาหารสัตว์ในสหภาพยุโรป โดยปัจจุบันมีการจำหน่ายแมลงเป็นอาหารสัตว์น้ำแล้วมากกว่า 5,000 ตัน นอกจากนี้สหภาพยุโรปอยู่ระหว่างการพิจารณาขยายขอบเขตการใช้โปรตีนแปรรูปจากแมลงในฟาร์มเลี้ยงสุกรและสัตว์ปีก ซึ่งคาดว่าจะหาข้อสรุปได้ภายในปี 2564

4) สนับสนุนการวิจัยและนวัตกรรม เพื่อรองรับความต้องการอาหารและอาหารสัตว์ที่เพิ่มขึ้นในอนาคต โดยแมลงมีโอกาสได้รับการพัฒนาเป็นวัสดุทดแทนอาหารสัตว์ที่สำคัญ อาทิ ถั่วเหลือง กากถั่วเหลือง และปลาป่น โดยที่ผ่านมาสหภาพยุโรปให้งบประมาณสนับสนุนการวิจัยและนวัตกรรม เพื่อพัฒนา/เสาะหาโปรตีนทางเลือกใหม่ผ่านโครงการ Horizon 2020 และ HorizonEurope อาทิ โครงการ PROteINSECT ในสหราชอาณาจักร, โครงการ SUSINCHAIN (SUStainable INsect CHAIN) ในเนเธอร์แลนด์ และโครงการ Ynsect ในฝรั่งเศส

5) ทบทวนวัตถุดิบที่อนุญาตให้ใช้เป็นอาหารเลี้ยงแมลง กฎระเบียบของสหภาพยุโรปด้านการตลาดวัสดุอาหารสัตว์ (Feed Marketing Regulation) และกฎระเบียบด้านผลิตภัณฑ์พลอยได้จากสัตว์ (Animal By-products Regulation) กำหนดให้อาหารที่ใช้เลี้ยงสัตว์จะต้องปลอดภัย และห้ามใช้วัสดุบางชนิด (อาทิมูลสัตว์หรือเศษเหลือจากร้านอาหาร) ดังนั้นวัตถุดิบที่ใช้เป็นอาหารเลี้ยงแมลงได้จึงมีจำนวนจำกัด ทำให้ผู้ประกอบการมีต้นทุนสูง อย่างไรก็ตาม คณะกรรมาธิการยุโรปอยู่ระหว่างทบทวนกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง เพื่อเปิดโอกาสให้มีวัตถุดิบที่ใช้เป็นอาหารเลี้ยงแมลงได้อย่างหลากหลายมากยิ่งขึ้น โดยจะยึดหลักการด้านความปลอดภัยเป็นหลัก

ปัจจุบันสหภาพยุโรปได้รับรองให้ประเทศไทยอยู่ในบัญชีรายชื่อ Part I Annex I ของ Regulation (EC) No206/2010 ซึ่งสามารถส่งออกแมลงเพื่อเป็นอาหารสัตว์เลี้ยงไปยังสหภาพยุโรปได้ โดยผู้ประกอบการไทยจะต้องปฏิบัติตาม Regulation (EC) No 1069/2009 ว่าด้วย ข้อกำหนดด้านสุขอนามัยสำหรับผลิตภัณฑ์พลอยได้จากสัตว์ที่ไม่ใช่เพื่อการบริโภค โดยเฉพาะมาตรา 35 และมาตรา 14(d)(i) และ (iii) (อาทิ ห้ามเลี้ยงแมลงด้วยเศษอาหาร) และจัดทำความตกลงกับประเทศสมาชิกฯ ปลายทางถึงกระบวนการทรีทเม้นท์ที่จะปรับใช้ตาม Regulation (EU) No 142/2011 ข้อ 3 (b)(v) Chapter II Annex XIII (ที่นอกเหนือจากการอบแห้ง)

นอกจากนี้ผู้ประกอบการไทยจะต้องได้รับการขึ้นทะเบียนโรงงานกับสหภาพยุโรป มีรายชื่อปรากฏอยู่ในระบบ TRACES และมีหนังสือรับรองสุขอนามัยประกอบการส่งออกทุกครั้งตาม Chapter 3 (B) Annex XV ของ Regulation (EU) No 142/2011

แหล่งอ้างอิง :

สำนักงานที่ปรึกษาการเกษตรต่างประเทศ ประจำสหภาพยุโรป

ข่าวสารด้านการเกษตรสหภาพยุโรป ฉบับที่ 40/2563 

สมัครสินเชื่อ >>สินเชื่อธุรกิจบัวหลวง SMEs ดีแน่นอน<<