‘เทคโนโลยีดิจิทัล’ อาวุธ(ไม่)ลับ ‘สเปน’ เพิ่มผลผลิตเกษตร

ประเทศสเปนถือเป็นหนึ่งในผู้ผลิตสินค้าเกษตรอันดับต้นๆ ของโลก และมีเทคโนโลยีด้านการเกษตรที่ก้าวหน้า โดยในปี 2018 สเปนส่งออกอาหารและผลผลิตทางการเกษตรมากเป็นอันดับ 7 ของโลก ซึ่งสเปนได้รับการขนานนามว่าเป็น ‘อู่ข้าวอู่น้ำของยุโรป’ เพราะสามารถปลูกผลไม้และผักได้ในมากที่สุดในสหภาพยุโรป ส่งออกสินค้าทางการเกษตรมากเป็นอันดับ 4 และมีพื้นที่เกษตรกรรม (Utilised Agricultural Area) มากเป็นอันดับ 2 (17 ล้านเฮกเตอร์หรือร้อยละ 13 ของพื้นที่เกษตรกรรมทั้งหมดในสหภาพยุโรป) โดยจังหวัดอัลเมเรีย ทางภาคตะวันออกของสเปน เป็นพื้นที่ที่มีโรงเรือนเพาะชำกระจุกตัวหนาแน่นมากที่สุดในโลกถึง 30,000 เฮกเตอร์

แม้ว่าสถานการณ์โควิด 19 จะส่งผลกระทบเชิงลบต่อภาคเศรษฐกิจส่วนใหญ่ของสเปน แต่สำหรับภาคอาหารและเกษตรกลับมีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้น โดยจากสถิติช่วงเดือนเมษายน-ธันวาคม ปี 2020 สเปนสามารถส่งออกสินค้าเกษตรและอาหารเป็นมูลค่าถึง 40,997 ล้านยูโร ขยายตัวขึ้นร้อยละ 2.7 เมื่อเปรียบเทียบกับในช่วงเวลาเดียวกันของปีก่อนหน้า (39,905 ล้านยูโร) โดยสินค้าส่งออกหลักที่มีมูลค่ามากที่สุดคือ ผลไม้และถั่ว เนื้อสัตว์ ผัก เครื่องดื่ม น้ำมันและไขมัน โดยมีประเทศผู้นำเข้ารายสำคัญคือ สหภาพยุโรป (โดยเฉพาะฝรั่งเศส เยอรมนี และอิตาลี) สหราชอาณาจักร จีน และสหรัฐอเมริกา

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

เพื่อรักษาความเป็นผู้นำด้านการเกษตรของโลก รัฐบาลสเปนจึงให้ความสำคัญกับการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตอาหารและสินค้าเกษตร โดยกระทรวงเกษตร การประมงและอาหารของสเปน ได้จัดทำแผนยุทธศาสตร์เทคโนโลยีดิจิทัลในสาขาเกษตรและอาหาร ป่าไม้และชนบท (Digitisation Strategy for the Agri-Food and Forestry Sector and Rural Areas) ขึ้นเมื่อปี 2019 เพื่อส่งเสริมการนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้ในการผลิตอาหารและสินค้าเกษตร ควบคู่ไปกับการสร้างสภาพแวดล้อมให้ประชากรวัยหนุ่มสาวเข้าไปใช้ชีวิตและทำงานในชนบทเพิ่มขึ้น โดยแผนยุทธศาสตร์ฯ ประกอบด้วยวัตถุประสงค์ 3 ข้อหลัก ได้แก่

1. ลดช่องว่างทางดิจิทัล ทั้งในตัวเมือง-ชนบท บริษัทขนาดเล็ก-ใหญ่ เพื่อให้ทุกคนเข้าถึงการเชื่อมโยง (Connectivity) ได้

2. ส่งเสริมการใช้ข้อมูล (Data) เพื่อพัฒนาสาขาอาหารและการเกษตร ป่าไม้และชนบท ผ่านการเปิดเผยและแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงานรัฐ ภาคการวิจัยและภาคเอกชน

3. ส่งเสริมการพัฒนาบริษัทและธุรกิจรูปแบบใหม่ โดยคำนึงถึงเรื่องเกษตรอัจฉริยะและอุตสาหกรรม 4.0 ผ่านการสร้างระบบนิเวศด้านนวัตกรรมดิจิทัลให้แข็งแกร่ง เพื่อพัฒนาศักยภาพการแข่งขัน การทำธุรกิจกับต่างประเทศและสร้างงานที่มีคุณภาพในสาขาอาหารและการเกษตร

การกำหนดแผนยุทธศาสตร์ฯ ฉบับนี้ ยังได้คำนึงถึงความสอดคล้องกับนโยบายอื่นๆ ด้านการพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัลในระดับยุโรปและระดับชาติด้วย อาทิ นโยบายเกษตรร่วมหลังปี ค.ศ. 2020 (Common Agricultural Policy post 2020) และโครงการระบบนวัตกรรมและความรู้ทางการเกษตร (Agricultural Knowledge and Innovation Systems) ของสหภาพยุโรป รวมถึงโครงการการขยายบรอดแบนด์สมัยใหม่ (Programa de Extensión de Banda Ancha de Nueva Generación) และยุทธศาสตร์อุตสาหกรรมเชื่อมโยง 4.0 (Estrategia Industria Conectada 4.0) ของสเปน เป็นต้น

นอกจากนี้ ในระดับภูมิภาคสเปนยังได้เข้าร่วมโครงการต่างๆ ของสหภาพยุโรปที่เกี่ยวข้องกับการนำเทคโนโลยีดิจิทัลใช้ในการพัฒนาสาขาอาหารและการเกษตร ผ่านโครงการ Internet of Food & Farm 2020 (IoF 2020) ของสหภาพยุโรป โดยมีตัวอย่างโครงการที่สเปนได้เข้าไปมีส่วนร่วม อาทิ 

1. โครงการห่วงโซ่การผลิตมะกอกอัตโนมัติ (Automated Olive Chain)

โดยบริษัท Hispatec ผู้ผลิตซอฟต์แวร์และเกษตรอัจฉริยะ ร่วมกับศูนย์เทคโนโลยี Tecnova และสหกรณ์ผู้ผลิตน้ำมันมะกอก DCOOP โครงการนี้เป็นการใช้ IoT เพื่อเฝ้าติดตามห่วงโซ่การผลิตมะกอก อาทิ การติดตั้งเซนเซอร์วัดความชื้นในดินและอากาศที่ต้นไม้และตัวรดน้ำต้นไม้ ติดตั้งโซลูชันบนเครื่องจักรที่ใช้ในการเก็บเกี่ยว และใช้อุปกรณ์ตรวจวัดความดันและอุณหภูมิที่โรงสกัดน้ำมันมะกอก เป็นต้น ซึ่งผลการศึกษาพบว่า การใช้ IoT สามารถช่วยเพิ่มผลผลิตได้ร้อยละ 10 ลดชั่วโมงการทำงานร้อยละ 10 ลดค่าใช้จ่ายร้อยละ 15 ลดการใช้พลังงานร้อยละ 15 ลดการใช้น้ำร้อยละ 15 และลดการใช้ปุ๋ยร้อยละ 10 

2. โครงการการจัดการห่วงโซ่สัตว์ปีก (Poultry Chain Management)

ศูนย์เทคโนโลยี Tekniker ร่วมกับบริษัท Grupo SADA ผู้ผลิตและจัดจำหน่ายเนื้อไก่ บริษัท Exafan ผู้ก่อสร้างฟาร์มเลี้ยงสัตว์และอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง และบริษัท Porphyrio ผู้เชี่ยวชาญด้าน ICT สำหรับอุตสาหกรรมสัตว์ปีก โดยภายใต้โครงการดังกล่าว มีการติดตั้งเซนเซอร์เฝ้าติดตามห่วงโซ่การผลิตสัตว์ปีกทั้งในฟาร์ม ระหว่างการขนส่งและในโรงฆ่าสัตว์ ซึ่งผลการศึกษาระบุว่า สามารถลดการตายของสัตว์ปีกได้ร้อยละ 10 และเพิ่มสวัสดิภาพสัตว์ร้อยละ 20 ลดการใช้น้ำร้อยละ 10 ลดค่าอาหารสัตว์ร้อยละ 10 ลดการตายของสัตว์ปีกระหว่างขนส่งร้อยละ 10 และลดการใช้ยาปฏิชีวนะร้อยละ 15

3. โครงการนวัตกรรมห่วงโซ่คุณค่าในการปลูกพืชในโรงเรือน (Chain-integrated Greenhouse Production)

มหาวิทยาลัยอัลเมเรีย ร่วมกับสมาคมผู้ผลิตผลไม้และผักอัลเมเรีย ได้ทำการศึกษาห่วงโซ่การผลิตและห่วงโซ่คุณค่าของการปลูกมะเขือเทศในโรงเรือนเพาะชำในสเปนและอิตาลี และใช้ระบบ ICT และ IoT ในระบบการตรวจสอบย้อนกลับและระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support System : DSS) ผลการศึกษาระบุว่า สามารถเพิ่มผลผลิตได้ร้อยละ 6.9-8.3 ลดค่าใช้จ่ายการเพาะปลูกร้อยละ 5.2 ลดการใช้ยาฆ่าศัตรูพืชร้อยละ 5.3 ลดการใช้น้ำร้อยละ 4.3-5.6 ลดการปล่อยน้ำเสียร้อยละ 5.3 และเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานได้ร้อยละ 2.7-4.8

เทคโนโลยีดิจิทัลกำลังเข้ามีบทบาทสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตอาหารและสินค้าเกษตรของสเปนมากขึ้นเรื่อยๆ รวมทั้งมีแนวโน้มที่ภาครัฐและเอกชนของสเปนจะมีการคิดค้นนวัตกรรมใหม่ในสาขานี้ออกมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งอาจเป็นอีกสาขาหนึ่งที่ไทยและสเปนจะสามารถพัฒนาความร่วมมือกันได้ต่อไปอนาคต

แหล่งอ้างอิง : Business Information Center in Spain. Royal Thai Embassy, Madrid, Spain