เจาะลึก ‘ตลาดแรงงานอินโดนีเซีย’ สร้างโอกาสธุรกิจ

อย่างไรก็ดี ปัญหาการทำงานต่ำระดับ คือ การที่แรงงานทำงานที่ต่ำกว่าความรู้ความสามารถ และปัญหาการจ้างงานนอกระบบ นับว่ายังคงเป็นความท้าทายที่ยังคงมีอยู่ 

ข้อมูลประชากรและการกระจายตัวของแรงงาน

อินโดนีเซียมีแรงงานมากกว่า 142 ล้านคน ทำให้กลายเป็นประเทศที่มีแรงงานมากที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อีกทั้งประชากรส่วนมากมีอายุน้อย โดยมีอายุมัธยฐานอยู่ที่ประมาณ 30 ปี ซึ่งข้อมูลจาก Statistics Indonesia พบว่าอินโดนีเซียกำลังเข้าสู่ยุค ‘Demographic Bonus’ หรือสภาวะที่มีประชากรวัยทำงาน (15-64 ปี) มากกว่าประชากรที่ไม่ได้อยู่ในวัยทำงาน โดยจุดสูงสุดของยุคนี้คาดว่าจะเกิดขึ้นในปี 2588 

ด้วยเหตุนี้ การเปลี่ยนแปลงด้านประชากรดังกล่าวจะกลายเป็นโอกาสสำหรับการเติบโตทางเศรษฐกิจ หากอินโดนีเซียสามารถใช้ประโยชน์จากความมีศักยภาพด้านแรงงานที่มีอายุน้อยและพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในขณะเดียวกันก็ต้องรับมือความท้าทายด้านการสร้างงาน การศึกษา การสาธารณสุข และความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจด้วย

แรงงานส่วนใหญ่ของอินโดนีเซียกระจุกตัวอยู่ในพื้นที่เขตเมืองอย่าง จาการ์ตา สุราบายา และบันดุง ซึ่งเป็นศูนย์กลางการจ้างงานที่สำคัญของประเทศ ทั้งนี้เพราะมีโอกาสด้านการทำงานที่หลากหลายในหลายภาคอุตสาหกรรม เช่น ภาคบริการ ภาคการเงิน และภาคเทคโนโลยี เป็นต้น

อัตราค่าจ้างขั้นต่ำและค่าแรง

อินโดนีเซียมีการแบ่งระบบอัตราค่าจ้างขั้นต่ำที่แตกต่างกันภายใต้มาตรฐานเดียวกันทั้งประเทศ โดยจะอนุญาตให้รัฐบาลของแต่ละภูมิภาคสามารถปรับอัตราค่าจ้างดังกล่าวได้ตามสภาพเศรษฐกิจท้องถิ่น เพื่อให้สะท้อนค่าครองชีพและผลิตภาพทางเศรษฐกิจได้อย่างเหมาะสม ซึ่งในปัจจุบัน ธุรกิจต่างๆ ถูกห้ามไม่ให้จ่ายค่าจ้างขั้นต่ำล่าช้ากว่าที่กำหนด ยกเว้นธุรกิจขนาดเล็กและขนาดย่อมเท่านั้น และถึงแม้ธุรกิจขนาดเล็กเหล่านี้จะได้รับการยกเว้นการจ่ายค่าจ้างขั้นต่ำตามภูมิภาคนั้นๆ แต่ยังคงต้องชดเชยให้กับแรงงานอย่างน้อย 50% ของการบริโภคเฉลี่ยของประชาชน หรืออย่างน้อย 25% เหนือเส้นความยากจนของภูมิภาค (เส้นความยากจน คือจำนวนเงินขั้นต่ำที่มนุษย์จะสามารถดำรงชีวิตไว้ได้อย่างชัดเจนด้วยจำนวนเงินนั้น)

การกระจายตัวด้านเพศของแรงงาน

แรงงานอินโดนีเซียส่วนใหญ่เป็นวัยหนุ่มสาว โดยมากกว่าครึ่งหนึ่งมีอายุอยู่ที่ประมาณ 20-39 ปี อย่างไรก็ดี แรงงานที่อายุมากก็ยังคงมีบทบาทสำคัญ เพราะเป็นผู้มีประสบการณ์อันมีค่าและมีความมั่นคงมากกว่า โดยคิดเป็นสัดส่วนถึงประมาณ 15% ของแรงงานทั้งหมด 

อย่างไรก็ดี ผู้หญิงมีแนวโน้มที่จะมีส่วนร่วมในภาคแรงงานมากขึ้น โดยเฉพาะในพื้นที่เมืองและในภาคบริการ โดยในปี 2566 ผู้หญิงมีสัดส่วนประมาณ 38% ของแรงงานทั้งหมด ซึ่งเพิ่มขึ้นสูงกว่าในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ขณะที่ผู้ชายยังคงเป็นแรงงานส่วนมากในอุตสาหกรรมดั้งเดิมอย่าง วิศวกรรม และเทคโนโลยี ซึ่งผู้หญิงยังมีสัดส่วนน้อยกว่า 20% เลยทีเดียว

ที่มา: ASEAN Briefing (2024, October 31). Virda Risyad Pribadi. Indonesia’s labor market: key trends and challenges. https://www.aseanbriefing.com/news/understanding-the-indonesian-labor-market/ 

ผู้เรียบเรียง: ณภัสสร มีไผ่แก้ว