ดีต่อธุรกิจ เป็นมิตรต่อโลก Bio-plastics ‘ย่อยสลาย’ แบบไหนกันบ้าง

กระแสแอนตี้พลาสติกหายไปสักระยะ.. อาจจะเพราะโควิด 19 หรือความกังวลของคนทั่วโลก ที่ใส่ใจกับปัญหาด้านสุขภาพในช่วงเวลาของการระบาดของเชื้อไวรัสที่ยังลุกลามและกลายพันธุ์ในขณะนี้ แต่จากข้อมูลในปี 2020–ปัจจุบัน ทำให้เราทราบว่ามีปริมาณขยะพลาสติกที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ซึ่งส่วนใหญ่ที่เพิ่มขึ้นเกิดจากการเติบโตของอีคอมเมิร์ซและ Food Delivery

จากข้อมูลของกรมควบคุมมลพิษที่ระบุว่า ประเทศไทยมีขยะพลาสติกประมาณ 2 ล้านตันต่อปีตั้งแต่ในช่วงก่อนโควิด 19 หลังการระบาดของโควิด 19 พบว่า แม้นักท่องเที่ยวหายไปมากแต่ขยะพลาสติกไม่ได้ลดลง และดูเหมือนจะเพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัวด้วยซ้ำ

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันก็มีหลายธุรกิจที่พยายามจะรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมโลก โดยการปรับเปลี่ยนพัสดุ หรือหีบห่อมาเป็นพลาสติกชีวภาพ หรือกล่องกระดาษที่ย่อยสลายได้ง่าย เป็นมิตรต่อโลกมากขึ้น รวมทั้งการนำกลับมารีไซเคิลได้อีกด้วย

โดยประเภทของพลาสติกชีวภาพ (Bio Plastic) พลาสติกที่ผลิตขึ้นจากวัตถุดิบธรรมชาติ ส่วนใหญ่เป็นผลผลิตทางการเกษตร เช่น อ้อย ข้าวโพด มันสำปะหลัง แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ

1. พลาสติกที่ย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ : ซึ่งเป็นการทำให้พลาสติกสามารถย่อยสลายได้เร็วขึ้น เป็นพิษต่อธรรมชาติน้อยลง ด้วยตัวแปรที่แตกต่างกันพลาสติกประเภทนี้เหมาะกับการใช้เป็นวัสดุสัมผัสอาหาร เนื่องจากสามารถย่อยสลายไปพร้อมกับเศษอาหาร และคืนกลับสู่ธรรมชาติ อาทิ PLA ,PHA ,PBS  

2. พลาสติกที่ผลิตจากชีวมวล : พลาสติกประเภทนี้ผลิตจากพืชหรือวัสดุทดแทนต่างๆ โดยใช้กระบวนการทางเคมีหรือชีววิทยา มีคุณสมบัติเหมือนพลาสติกที่ได้จากปิโตรเคมี สลายตัวไม่ได้ทางชีวภาพ แต่มีวัตถุดิบที่นำมาใช้ได้อย่างไม่มีการสิ้นสุด นอกจากนั้นเมื่อเผาทำลาย คุณสมบัติคาร์บอนของไบโอแมสจะไม่เพิ่มปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ในชั้นอากาศ ซึ่งเป็นการป้องกันภาวะโลกร้อนรวมถึงลดการพึ่งพาน้ำมันด้วย เช่นกลุ่ม Bio-PP, Bio-PE, BioPA11

พลาสติกชีวภาพ คืออะไร แล้วแบบไหนย่อยสลายอย่างไร

1. การย่อยสลายได้โดยแสง : คือการเติมสารเติมแต่งที่มีความว่องไวต่อแสงลงในพลาสติก หรือสังเคราะห์โคพอลิเมอร์ให้มีหมู่ฟังก์ชันหรือพันธะเคมีที่ไม่แข็งแรง แตกหักง่ายภายใต้รังสี (UV) แต่การย่อยสลายนี้จะไม่เกิดขึ้นภายในบ่อฝังกลบขยะ กองคอมโพสท์ หรือสภาวะแวดล้อมอื่นที่มืด หรือแม้กระทั่งชิ้นพลาสติกที่มีการด้วยหมึกที่หนามากบนพื้นผิว เนื่องจากพลาสติกจะไม่ได้สัมผัสกับรังสียูวีโดยตรง

2. การย่อยสลายทางกล : โดยการให้แรงกระทำแก่ชิ้นพลาสติก ทำให้ชิ้นส่วนพลาสติกแตกออกเป็นชิ้น ซึ่งเป็นวิธีการที่ใช้โดยทั่วไปในการทำให้พลาสติกแตกเป็นชิ้นเล็ก

3. การย่อยสลายผ่านปฏิกิริยาออกซิเดชัน : เป็นปฏิกิริยาการเติมออกซิเจนลงในโมเลกุลของพอลิเมอร์ ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้เองในธรรมชาติอย่างช้าๆ โดยมีออกซิเจนและความร้อน แสงยูวี หรือแรงทางกลเป็นปัจจัยสำคัญ

4. การย่อยสลายผ่านปฏิกิริยาไฮโดรไลซิส : การย่อยสลายของพอลิเมอร์ที่มีเอไมด์ เช่น แป้ง พอลิเอสเทอร์ พอลิแอนไฮดรายด์ พอลิคาร์บอเนต และพอลิยูริเทน ผ่านปฏิกิริยาก่อให้เกิดการแตกหักของสายโซ่พอลิเมอร์ ปฏิกิริยาไฮโดรไลซิสที่เกิดขึ้น ซึ่งแบ่งเป็นการย่อยสลายตามสภาพแวดล้อมและการย่อยสลายโดยเคมี

5. พลาสติกชีวภาพย่อยสลายได้ : ย่อยสลายจะกลายเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ น้ำ และมวลชีวภาพ ที่ไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และวิธีการย่อยสลายที่เหมาะสมคือ ความชื้นสัมพัทธ์ 50-60% อุณหภูมิ 50-60 องศาเซลเซียส และจุลินทรีย์ในธรรมชาติ หรือนำไปผ่านกระบวนการหมักทางชีวภาพภายในระยะเวลาไม่เกิน 180 วัน โดยวัสดุธรรมชาติที่สามารถนำมาผลิตเป็นพลาสติกชีวภาพมีหลายชนิด เช่น cellulose, collagen, casein, polyester, แป้ง (starch) ,โปรตีนจากถั่ว และข้าวโพด เป็นต้น และในบรรดาวัสดุธรรมชาติทั้งหลาย ‘แป้ง’ นับว่าเหมาะสมที่สุด เพราะมีจำนวนมากและราคาถูก เนื่องจากสามารถหาได้จากพืชชนิดต่างๆ เช่น ข้าวโพด ข้าวสาลี มันฝรั่ง มันเทศ มันสำปะหลัง

จะเป็นว่ากว่าที่ทุกอย่างจะสามารถย่อยสลายได้ ยังมีขั้นตอนและกลวิธีทางเทคนิคเข้ามาเกี่ยวข้อง และไม่ใช้พลาสติกชีวภาพทุกประเภทจะย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ ดังนั้นเจ้าของธุรกิจ SME อาจจะต้องพิจารณาด้านนี้ด้วย หากจะสร้างวัฒนธรรมการใส่ใจสิ่งแวดล้อมหรือการเลือกใช้วัสดุสำหรับบรรจุภัณฑ์ ก็ควรจะศึกษาถึงความเหมาะสมของบรรจุภัณฑ์ที่เลือกใช้ด้วย เพราะบางขณะความหวังดีอาจกำลังเพิ่มปริมาณขยะที่ย่อยสลายยากโดยไม่รู้ตัว

แหล่งอ้างอิง :

http://plastic.oie.go.th

http://www.thaigoodview.com

https://www.varietyinterplast.com