สร้างสมดุล ด้วย ‘โต๊ะตัวใหม่’ เมื่อ ‘ธุรกิจครอบครัว’ ต้องขับเคลื่อนด้วยคนยุค ‘Digital Natives’

ธุรกิจครอบครัวที่สืบทอดกันมารุ่นสู่รุ่น ล้วนมีประวัติความเป็นมาของการก่อตั้งเพื่อสร้างรากฐานอันมั่นคง สร้างยอดขายให้เกิดรายได้ที่มั่งคั่ง และส่งต่อธุรกิจนั้นไปยังรุ่นต่อ ๆ ไป ซึ่งนี่คือเหตุผลว่าเพราะอะไร คนยุคบุกเบิกจึงมักจะดำรงไว้ซึ่งแนวคิดและวิสัยทัศน์การดำเนินธุรกิจ ในรูปแบบดั้งเดิมที่ตนสร้างมา และหวงแหนเทคนิค วิธีการ ไว้มอบให้เฉพาะลูกหลาน และเครือญาติในสายเลือดเดียวกันเท่านั้น เพื่อให้วิสัยทัศน์และคุณค่าคงอยู่ และไม่เลือนหายไปตามกาลเวลา 

อย่างไรก็ดี เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปโดยมีเทคโนโลยีเป็นตัวแปรที่เข้ามา Disrupt กระบวนการและรูปแบบการทำธุรกิจบางอย่าง รวมทั้งยังทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมผู้บริโภคที่เป็นไปตามปัจจัยแวดล้อมยุคใหม่ โดยมีสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ เข้ามาแทนที่ เกิดเป็นนวัตกรรม หรือปรับไปสู่การทำธุรกิจรูปแบบใหม่ เช่นการใช้อินเทอร์เน็ตเป็นพื้นฐาน ระบบจัดการข้อมูลที่สะดวก รวดเร็ว ไปจนถึงขยายและสร้างช่องทางการทำตลาดรูปแบบใหม่อย่างต่อเนื่อง 

จากที่กล่าวมา ทำให้การบริหารธุรกิจครอบครัวมีบริบทที่เปลี่ยนไป เป็นที่น่าสังเกตว่าเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้น ได้เข้ามามีบทบาทในโลกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หลายธุรกิจเก่าแก่ที่ไม่มีความพร้อมสำหรับการปรับตัวถูกกลืนหายไป เนื่องจากสินค้าไม่ได้รับความนิยม อีกทั้งการตลาดรูปแบบเก่าไม่ได้ผลลัพธ์ที่ดีเท่าเดิม  

ซึ่งในทางกลับกัน ผู้ก่อตั้งธุรกิจครอบครัวบางรายเลือกจะใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีให้มีส่วนในการพัฒนาสินค้า โดยมีการตั้งโต๊ะประชุมเพื่อแลกเปลี่ยน เปิดใจ รับฟังความคิดเห็นจากคนรุ่นใหม่ที่เกิดและเติบโตมาในยุคดิจิทัล เพื่อรักษาธุรกิจให้อยู่รอดและเติบโตได้ทุกยุค ทุกสมัย  

ทั้งนี้ เมื่อถึงเวลาต้องเปลี่ยนผ่านกิจการมาสู่มือของลูกหลานในยุคดิจิทัล ซึ่งจะต้องเป็นผู้นำครอบครัวที่ควบคุมธุรกิจบนโต๊ะตัวใหม่ การรักษาคุณค่าดั้งเดิม กับ การเปิดรับสิ่งใหม่เพื่อความก้าวหน้า ผู้ก่อตั้งและผู้สืบทอดธุรกิจครอบครัว จะหาจุดสมดุลของการเปลี่ยนผ่าน  คงความเป็น Traditional ท่ามกลางการเติบโตของ Digital  ได้อย่างไร เราจะพาไปหาคำตอบในบทความนี้

ในทุกธุรกิจครอบครัว ส่วนใหญ่มักจะประกอบด้วยคน 2 กลุ่ม หลัก ๆ ได้แก่ กลุ่มดิจิทัลโดยกำเนิด (Digital Natives) และกลุ่มผู้อพยพดิจิทัล (Digital Immigrants) โดยมีการจัดจำแนกไว้ว่า Digital Natives เป็นกลุ่มคนที่เกิดหลังปี  2537 ซึ่งเป็นปีที่อินเทอร์เน็ตเริ่มเข้ามามีส่วนร่วมในชีวิตประจำวัน เริ่มมีการใช้งานเว็บไซต์และวินโดว์อย่างแพร่หลาย 

กลุ่มคนเหล่านี้จึงมีความสามารถในการเรียนรู้การใช้งานดิจิทัลได้ด้วยตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นการเล่นเกม ใช้งานอินเตอร์เน็ต คอมพิวเตอร์  รู้จักโปรแกรมต่าง ๆ โดยไม่ต้องมีใครสอน นิยมการใช้วินโดว์ที่เป็นมัลติทาสก์ จึงสามารถทำงานหลายอย่างได้ในเวลาเดียวกัน 

ขณะที่ Digital Immigrants ในปัจจุบัน จะเป็นผู้ที่มีอายุเฉลี่ยประมาณ 30-60 ปีขึ้นไป แม้จะเกิดก่อนยุคดิจิทัลเฟื่องฟู แต่มีความสนใจที่จะศึกษาเทคโนโลยีและมองเห็นประโยชน์ของการใช้งานอุปกรณ์ไอทีและเรียนรู้เรื่องนวัตกรรมใหม่ ๆ  

อ้างอิงข้อมูลจาก นาดีน คัมเมอร์แลนเดอร์ ศาสตราจารย์ประจำมหาวิทยาลัย WHU - Otto Beisheim School of  Management  หนึ่งในมหาวิทยาลัยอันดับต้น ๆ ของประเทศเยอรมนี ผู้เชี่ยวชาญการสอน-การวิจัยในด้านการบริหารธุรกิจ นวัตกรรม และการบริหารองค์กรในรูปแบบของธุรกิจครอบครัว ได้ให้ข้อคิดเห็นไว้ว่า นักศึกษาหลายคนมักไม่ค่อยสนใจที่จะสืบสานกิจการครอบครัว หรือธุรกิจที่คนในครอบครัวทำมากันรุ่นสู่รุ่น เพราะเป้าหมายของพวกเขามักจะเป็นเรื่องตายตัวว่า ไม่ว่าจะช้าหรือเร็ว ในฐานะทายาทธุรกิจก็ต้องเข้ามามีบทบาทกับกิจการครอบครัวอยู่ดี 

ในการเรียนการสอนยุคใหม่ จึงมักเป็นการทำให้นักศึกษาเห็นถึงความสำคัญของการมีทักษะด้านดิจิทัล นอกเหนือจากการบริหารธุรกิจครอบครัวแบบเดิม เช่นการยกตัวอย่างธุรกิจในกิจการเกี่ยวกับงานวิศวกรรมเครื่องกลแบบเดิม อาจจะสู้คู่แข่งไม่ได้อีกต่อไปในโลกปัจจุบัน

รวมทั้งชี้ให้เห็นว่า จำเป็นแค่ไหนที่ต้องใช้ความรู้จากคนรุ่นใหม่ที่มีทักษะความสามารถด้านไอที คุ้นชินกับเทคโนโลยีเข้ามาบริหารงาน และเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนบริษัทของครอบครัวให้ก้าวสู่การพัฒนาและเติบโตในยุคดิจิทัลได้อย่างเต็มรูปแบบ 

มีสำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ในเขตชนบทของเมืองอัลเลนดอร์ฟ ประเทศเยอรมนี ซึ่งลูกชายของผู้ก่อตั้งได้เข้ามารับช่วงต่อกิจการ ส่วนหนึ่งอาจด้วยเหตุผลที่ไม่อยากจะล้มเลิกความตั้งใจในการก่อร่างสร้างธุรกิจที่มีมาตั้งแต่รุ่นปู่รุ่นพ่อ แต่ด้วยความเป็นผู้บริหารรุ่นใหม่ เขาจึงได้ผุดไอเดียธุรกิจ ‘Maschinenraum’ ขึ้นมาในกรุงเบอร์ลิน เมืองหลวงของเยอรมนี เพื่อต่อยอดกิจการที่มีอยู่

ซึ่งเป็นทั้ง Co-Innovation Space และ Event & Workshop Space ในที่เดียวกัน เน้นการออกแบบและเสริมฟังก์ชั่นการใช้งานเชิงนวัตกรรมที่เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มลูกค้า SME และธุรกิจครอบครัว ภายใต้คอนเซปต์ ‘The space is yours’ สิ่งนี้ถือเป็นการผลักดันนวัตกรรมและความเป็นดิจิทัลเข้าสู่ธุรกิจครอบครัวได้เป็นอย่างดี 

อย่างไรก็ดี ปฏิเสธไม่ได้ว่า ธุรกิจครอบครัวส่วนมากมักถูกสร้างขึ้น หรือบริหารงานโดยคนวัย 60-70 ปีมาก่อน หรือมากกว่านั้น ซึ่งแม้ว่าผู้ก่อตั้งจะมีประสบการณ์มากมาย แต่พวกเขาไม่ได้เติบโตมาพร้อมกับการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบดิจิทัล ยิ่งไปกว่านั้น ผู้นำธุรกิจครอบครัวหลายคนพยายามจะเปลี่ยนแปลงให้ธุรกิจเชื่อมต่อกับเทคโนโลยี

แต่ปัญหาคือต้องเสียเวลาไปกับการเรียนรู้สิ่งใหม่ที่ไม่คุ้นเคย การให้โอกาสคนกลุ่ม Digital Natives ได้มีบทบาทในการบริหารงานด้านไอที จะเป็นการสร้างความสมดุลระหว่างการสร้างความสำเร็จแบบเดิม และเติมเต็มด้วยความสะดวกรวดเร็ว จากเทคโนโลยี จะช่วยให้เกิดเป็นธุรกิจร่วมสมัยที่ไม่ถูกกลืนหายเพราะ Digital Disruptions 

แม้ธุรกิจครอบครัวจะถูกสร้างด้วยคนยุคหนึ่ง และสืบทอดโดยคนอีกยุคหนึ่ง แต่เมื่อไหร่ก็ตามที่ธุรกิจครอบครัวตัดสินใจที่จะก้าวเข้าสู่โลกดิจิทัลอย่างจริงจัง เชื่อว่าเหล่าผู้บริหารที่มีความผูกพันกับสิ่งเดิม เมื่อถึงเวลาที่ต้องแทนที่ด้วยสิ่งใหม่ แต่ผู้สืบทอดยังรักษาและต่อยอดอัตลักษณ์ของธุรกิจไว้ได้ จะเป็นการขับเคลื่อนธุรกิจให้คงอยู่อย่างยาวนาน เพราะสิ่งหนึ่งที่ผู้ประกอบการธุรกิจครอบครัวมี คือการคำนึงถึงแผนกิจการระยะยาว เพื่อส่งต่อให้ทายาทรุ่นต่อไปของพวกเขาในอนาคต 

ทั้งนี้ การสืบทอดธุรกิจต่อจากสมาชิกครอบครัวที่สนิทและรู้จักนิสัยใจคอกันดีอยู่แล้วในระดับหนึ่ง อาจเป็นข้อได้เปรียบที่ช่วยสมานบาดแผล หรือเรื่องราวความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการดำเนินธุรกิจในช่องว่างระหว่างเจน และเปลี่ยนผ่านเข้าสู่โลกดิจิทัล เมื่อถึงเวลาที่ผู้นำคนใหม่ก้าวเข้ามาบริหาร นำพาธุรกิจให้อยู่รอดทุกยุคสมัยใหม่ได้อย่างสมดุล 

https://www.lgt.com/ch-fr/vue-du-marche-et-insights/insights/entrepreneurship/innovation-family-businesses-are-better-at-further-developing-products--55266