‘ภัยแล้ง’ ปัญหาห่วงโซ่อาหารที่ส่งผลต่อเศรษฐกิจมหภาค

ปีนี้ประเทศไทยประสบกับปัญหาภัยแล้งหนักจนเข้าขั้นวิกฤติ ซึ่งมีการคาดการณ์ว่าจะมีความรุนแรงมากที่สุดในรอบ 40 ปี นับตั้งแต่ปี 2522 เป็นต้นมา โดยกรมอุตุนิยมวิทยาได้มีการคาดการณ์ว่าประเทศไทยต้องเผชิญกับฝนแล้งยาวนานจนถึงเดือน มิ.ย. และปีนี้จะมีปริมาณฝนตามฤดูกาลต่ำกว่าค่าปกติ 3-5 % ในเขตพื้นที่แล้งซ้ำซาก ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ตอนบน นับตั้งแต่ต้นปีช่วงเดือนมกราคม 2563 พบว่าวิกฤตภัยแล้งได้ส่งผลกระทบรุนแรงต่อผู้คนไปแล้วอย่างน้อย 14 จังหวัด 3,785 หมู่บ้าน มีพื้นที่การเกษตรที่คาดว่าจะเสียหาย 1,635,676 ไร่ และทำลายเศรษฐกิจภาคการเกษตรไม่กว่า 800 ล้านบาท

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

สถานการณ์ภัยแล้ง ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจมหภาค

ปัญหาภัยแล้งที่เกิดในประเทศนั้นไม่ได้เกี่ยวพันกับเกษตรกร และ SMEs ภาคการเกษตรเพียงอย่างเดียว หากแต่เรื่องของทรัพยากรน้ำเป็นปัจจัยหลัก ในการดำรงชีวิตและเป็นหัวใจในภาคอุตสาหกรรมของประเทศด้วย ถ้าไม่มีการแก้ไขในระยะยาวจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจประเทศได้ในระดับที่สร้างความสะเทือนได้เลย

เนื่องจากประเทศไทยเราเป็นประเทศเกษตรกรรม ประชาชนคนไทยกว่าครึ่งประเทศยึดอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ซึ่งมีกว่า 9 ล้านครัวเรือนที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรอย่างเป็นทางการ อันเป็นฐานการใช้จ่ายสำคัญในการขับเคลื่อนธุรกิจประเทศ  หากภัยแล้งส่งผลสร้างความเสียหายต่อพื้นที่เพาะปลูกทางการเกษตร ย่อมกระทบต่อรายได้ของกลุ่มคนใช้จ่ายส่วนใหญ่ของประเทศตามมา นอกจากนี้ยังจะส่งผลเสียต่อการดำเนินชีวิตตามปกติทั่วไปด้วย

เมื่อต้องประสบปัญหากับพื้นที่เพาะปลูก ภัยแล้งเข้ามาทำให้เพาะปลูกพืชพรรณไม่ได้ ไปจนถึงได้ผลผลิตไม่ดี พื้นที่การเพาะปลูกเสียหาย ย่อมส่งผลต่อห่วงโซ่ปลายทางอย่างผู้บริโภคแน่นอน ดังจะเห็นได้จากช่วงหนึ่งที่รัฐบาลประกาศใช้มาตรการล็อคดาวน์เมือง เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโควิด-19 และเกิดปรากฏการณ์ที่ผู้คนแก่กักตุนสินค้าประเภทข้าวสาร อาหารแห้ง รวมไปถึงไข่ไก่ จนทำให้ไข่ไก่ขาดตลาดท่ามกลางความต้องการแห่ซื้อกักตุนที่ถาโถมเข้ามา

สุดท้ายเกิดการกักตุน ขายโก่งราคา ราคาไข่ไก่ขยับขึ้นตามดีมานด์ความต้องการจากปกติราคาแผงละ 95-110 บาท ก็ขยับขึ้นมาเป็นแผงละ 130-150 บาท ซึ่งมีผลมาจากความต้องการมากแต่ปริมาณสินค้ามีน้อย ที่มาช่วยขยายความหมายของผลกระทบจากภาคเกษตรกรสู่เมืองได้เป็นอย่างดี นอกจากเกษตรกรเป็นกลุ่มผู้ผลิตอาหารแล้ว เกษตรกรยังเป็นกลุ่มผู้บริโภคหลักในทุกภูมิภาคทั่วประเทศด้วย

เมื่อไหร่ก็ตามที่กำลังการซื้อของกลุ่มเกษตรกรหดหายจากรายได้ที่ลดลง รายจ่ายที่เกี่ยวกับการทำเกษตรกรรมสำหรับซื้อปัจจัยการผลิต เช่น ปุ๋ย เมล็ดพันธุ์ เคมีภัณฑ์ต่างๆ ไปจนถึงเรื่องของสินค้าอุปโภคบริโภคอื่นๆ ทั้งที่จำเป็นและฟุ่มเฟือยก็จะลงลงตามไปด้วย 

ดังนั้นกลุ่มเกษตรกรจึงจัดว่าเป็นกลุ่มผู้บริโภคหลักของพื้นที่ทั่วประเทศ เมื่อเกษตรกรลดการซื้อสินค้าอุปโภคบริโภคลง ก็จะทำให้เม็ดเงินหมุนเวียนในพื้นที่ลดลงไป และเม็ดเงินที่เกษตรกรใช้จ่ายในท้องถิ่นนั้นไม่ได้กระจุกอยู่แค่ในชุมชนท้องที่เพียงเท่านั้น แต่จะกลายเป็นรายได้ของ SMEs ในท้องถิ่นไปด้วย ซึ่งธุรกิจ SMEs ใดก็ตามที่ต้องอิงรายได้จากกลุ่มคนในภาคเกษตรกรรม ก็จะสูญรายได้จากการขาดสภาพคล่องทางการเงินของกลุ่มเกษตรกรไปโดยปริยาย เมื่อเม็ดเงินรายได้เกษตรกรลดลงมาก ย่อมเกิดความสั่นคลอนต่อธุรกิจ SMEs ตามมา

ต้นตอภัยแล้งของไทยในปีนี้เกิดจาก 3 ปัจจัยหลัก

ภัยแล้งในไทยเป็นปัญหาสะสมเรื้อรังมายาวนานและประสบกันทุกปี แต่ยังไม่มีการแก้ไขกันอย่างจริงจังยั่งยืน ทำให้ไทยต้องเผชิญสภาวะภัยแล้งตามฤดูกาลตลอดมาอันเป็นสาเหตุหลัก แต่ที่ทำให้เกิดภัยแล้งหนักในปีนี้นั้นเกิดสาเหตุสำคัญคือ

1. ปรากฏการณ์เอลนีโญ : ไทยประสบภัยแล้งอย่างหนักมาตั้งแต่ปี 2562 ทำให้มีฝนตกน้อยกว่าค่าเฉลี่ยประมาณ 10% และฝนทิ้งช่วงอยู่นาน 2 เดือน (มิ.ย.-ก.ค.) น้ำในเขื่อนมากกว่า 10 แห่ง มีปริมาณน้อยเข้าขั้นวิกฤตทำให้มีน้ำสำรองในเขื่อนต่างๆ ที่จะนำมาใช้ในช่วงหน้าแล้งน้อยลง เมื่อปีนี้มีปริมาณฝนตกน้อยกว่าค่าเฉลี่ยไปอีก 3-5 % และฝนทิ้งช่วงนานเหมือนเคย สถานการณ์น้ำในเขื่อนที่มีน้อยอยู่แล้วจึงเข้าขั้นมีไม่เพียงพอจ่ายแจกในพื้นที่

2. การสร้างเขื่อนผลิตไฟฟ้าในประเทศเพื่อนบ้าน : ทั้งในลาวและจีน จึงทำให้แม่น้ำโขงในประเทศไทยแห้งลงตั้งแต่อำเภอเชียงคาน และอำเภอปากชม ในจังหวัดเลย ซึ่งเป็นพื้นที่แรกที่แม่น้ำโขงไหลจากลาวเข้าไทย ไปจนถึงจังหวัดหนองคาย บึงกาฬ และนครพนม นี่จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้สถานการณ์ของระดับน้ำในแม่น้ำโขงอยู่ในขั้นวิกฤตในปีนี้

3. ปัญหาน้ำทะเลหนุนสูง : โดยเข้ามาทางปากแม่น้ำในช่วงหน้าแล้งของทุกปี ที่ทำให้มีน้ำเค็มเข้าไปในระบบน้ำประปา จนเกิดปัญหาน้ำกร่อย ทำให้รัฐบาลต้องใช้น้ำจืดที่มีในการผลักดันน้ำเค็มออกไป เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าวซึ่งเป็นวิธีเดียวที่สามารถทำได้ในขณะนี้

ภัยแล้งและความเสียหายทางเศรษฐกิจ

สถานการณ์ภัยแล้งในปี 2563 นี้ส่งผลกระทบรุนแรงต่อพืชปลูกกลุ่มที่มีรอบการเก็บเกี่ยวในช่วงฤดูแล้ง เช่น ข้าวนาปรัง มันสำปะหลังและอ้อย ที่กระทบแล้งก่อนเก็บเกี่ยว ทำให้ผลผลิตที่เกษตรกรจะได้รับลดลง รายได้ของเกษตรกรในไตรมาสแรกจึงหดตัวลงไปตามปริมาณผลผลิตที่ขายได้ นอกจากภัยแล้งจะทำให้ผลผลิตลด เกษตรกรขาดรายได้แล้ว ยังส่งผลต่อเนื่องถึงภาคการส่งออกที่อาจขาดแคลนผลผลิตเพื่อการส่งออก ท่ามกลางปัจจัยเสี่ยงที่ความต้องการซื้อในตลาดโลกชะลอตัวลงด้วย

ทั้งหากภัยแล้งลากยาวไปจนถึงเดือนมิถุนายน หรือจนกว่าจะเริ่มมีปริมาณน้ำฝนตามธรรมชาติ เข้ามาเติมปริมาณน้ำในเขื่อนที่แห้งขอดตามการคาดการณ์ของกรมอุตุฯ ภาพรวมความสูญเสียทางเศรษฐกิจตลอดทั้งปีนี้จะอยู่ในภาวะวิกฤติมากขึ้น.

แหล่งอ้างอิง :

https://www.bbc.com/thai/thailand-49072092 

https://techsauce.co/tech-and-biz/depa-covid-19-smes-thai 

http://www.nso.go.th/sites/2014/Pages/Agri/2556/kaset.aspx 

https://techsauce.co/tech-and-biz/depa-covid-19-smes-thai  

สมัครสินเชื่อ >>สินเชื่อธุรกิจบัวหลวง SMEs ดีแน่นอน<<

อยู่บ้านช่วยชาติได้ด้วย 5 วิธีดูแลสิ่งแวดล้อม 

ส่องแผนบริหารจัดการน้ำ ‘อีอีซี’