FF-Farm สร้างคุณค่า ‘เห็ดออร์แกนิค’ เพิ่มโอกาสรุกตลาด

อุณหภูมิ ความชื้น อากาศ ความสะอาด และแสง องค์ประกอบที่ทำให้เชื้อราชั้นสูงชนิดหนึ่งเติบโตเป็น ‘ดอกเห็ด’ (Mushroom) ซึ่งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ก่อนจะมีการเพาะเลี้ยงเห็ดหลากหลายชนิดเพื่อนำมาบริโภค ในขณะที่ปัจจุบัน ผู้บริโภคให้ความสำคัญต่อสุขภาพ และต้องการอาหารที่เป็น Plant-based ได้นำมาซึ่งการเติบโตอย่างรวดเร็วของการบริโภคเห็ด โดยเฉพาะตลาดเห็ดออร์แกนิค ซึ่งกระแสแรงทั้งในประเทศและตลาดต่างประเทศ

อย่างไรก็ตาม ในการส่งออกสินค้าออร์แกนิคไปต่างประเทศ ผู้ประกอบการจะต้องดำเนินการตามกฎระเบียบการส่งออก-นำเข้าเหมือนสินค้าทั่วไป และในประเทศที่มีกฎระเบียบเกี่ยวกับการนำเข้าสินค้าออร์แกนิค กำหนดให้สินค้าต้องผ่านการตรวจรับรองตามมาตรฐานออร์แกนิคของประเทศนั้นๆ หรือเท่าเทียมกัน อาทิ ตลาดสหรัฐฯ สินค้าเกษตรออร์แกนิคไทยต้องได้รับรองมาตรฐาน USDA organic หรือ Canada Organic Regime เป็นต้น

ด้วยเหตุนี้ การทำการตลาดเห็ดในต่างประเทศจึงต้องให้ความสำคัญต่อเรื่อง ‘มาตรฐานการรับรอง’ อย่างมาก แต่ยังเป็นข้อจำกัดสำหรับตลาดเห็ดออร์แกนิคที่บางประเทศ จะตีความคำว่า ‘เห็ดออร์แกนิค’ ว่าต้องเป็นเห็ดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติเท่านั้น ขณะที่เห็ดส่วนใหญ่ในตลาดเป็นเห็ดจากการเพาะเลี้ยงในโรงเรือน

ดังนั้นที่ผ่านมา กลุ่มผู้ผลิตเห็ดออร์แกนิคในประเทศไทยจึงยังถูกจำกัดแค่การบริโภคในประเทศ และส่งออกไปเฉพาะบางประเทศเท่านั้น ขณะเดียวกันตลาดเห็ดสดและเห็ดแปรรูปในประเทศก็เรียกได้ว่าเป็น Red Ocean ดีๆ นี่เอง

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

‘รับไม้ต่อ’ ธุรกิจเห็ดออร์แกนิค

กรณีศึกษา ‘Fresh & Friendly Farm’ ฟาร์มเห็ดออร์แกนิค ที่เน้นการผลิตเห็ดออร์แกนิคคุณภาพ ไร้สารเคมี ปลอดภัยต่อผู้บริโภค ของ คุณวุฒิพงษ์ รักษาวงษ์ (แอ๊ด) และ คุณสุชาดา กุลมงคล(จูน) ทั้งคู่เป็นหุ้นส่วนธุรกิจซึ่งได้รับการ ‘ถ่ายโอนกิจการ’ จาก มารยาท ฟาร์ม (Marayat Farm) ของ คุณเสถียร จันทร์เจ้าฉาย กูรูรุ่นเก๋าด้านฟาร์มเห็ดที่ตัดสินใจส่งต่อกิจการในปี 2560

Fresh & Friendly Farm ผลิตเห็ดสดออร์แกนิค เห็ดแปรรูป เพาะเชื้อเห็ด ขายก้อนเชื้อเห็ด รวมทั้งเปิดให้ผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษา อบรมด้านการทำฟาร์มเห็ดออร์แกนิค ซึ่งปัจจุบันกำลังขยายตลาดเห็ดออร์แกนิคทั้งออนไลน์และออฟไลน์ รวมถึงการทำตลาดในต่างประเทศ

คุณแอ๊ด เล่าว่า ก่อนนี้เริ่มต้นทำฟาร์มเห็ดกับคุณจูนมาระยะหนึ่ง แต่ประสบปัญหาเห็ดล้นตลาดในช่วงที่ปริมาณเห็ดออกดอกเยอะ เนื่องจากในขณะนั้นช่องทางการตลาดที่มียังไม่เพียงพอ ก่อนจะมา ‘อัพสเกลธุรกิจ’ โดยการรับไม้ต่อกิจการจากมารยาทฟาร์ม ทำให้มีการขยายห้องเพาะเห็ดเพิ่มผลผลิต รวมทั้งการเพิ่มสายพันธุ์เห็ดขึ้นกว่า 10 ชนิด หลักๆ ประกอบด้วยเห็ดโคญี่ปุ่น เห็ดออรินจิ เห็ดนางรมดอย เห็ดยามาบูชิตาเกะ เห็ดเข็มเงิน เห็ดเข็มทอง เห็ดนางฟ้าภูฐาน เห็ดนางรมฮังการี เห็ดขอนขาว และเห็ดหลินจือ

“เป้าหมายของเรา คือการนำเห็ดเห็ดที่ล้นตลาดไปแปรรูป และเพิ่มช่องทางการขาย เพราะถ้าจะขายแต่เห็ดสด เราคงจะควบคุมอะไรได้ยาก”

Fresh & Friendly Farm จึงมีการเเปรรูปเป็นเห็ดแช่แข็ง เห็ดย่าง เห็ดกรอบ ต่อมาก็ทำน้ำพริก ซูชิ และก็มี Snack อีก 10 กว่ารายการ เขาบอกว่ามาไกลมากจากโปรดักส์แรกเริ่ม คือ ‘แหนมเห็ด’ ก่อนจะมุ่งขยายจะบุกตลาดในทุกช่องทาง ด้วยการชูจุดแข็ง ‘เห็ดออร์แกนิค’ ที่สด สะอาดปลอดภัย ไร้สารเคมี และที่สำคัญคืออร่อย ให้รสสัมผัสที่ดีเยี่ยม และเริ่มมองหาตลาดใหม่ๆ เพื่อกระจายสินค้า

ล่ารางวัล-สร้างมาตรฐาน  ‘ใช้งานวิจัย’ เป็นจุดขาย

ส่วนบทบาทของ คุณจูน ซึ่งเธอบอกว่ารับหน้าที่ ‘ล่ารางวัล’ ภายหลังมีการแนะนำจากผู้ใหญ่ให้เดินในเส้นทางประกวด เพื่อสร้างชื่อเสียงให้กับธุรกิจและสร้างการรับรู้ของผู้บริโภค ทั้งจากการสนับสนุนจากโครงการของรัฐในด้านนวัตกรรม และการออกงานแสดงสินค้า ที่สำคัญคือการสร้างมาตรฐานการรับรองสินค้า โดยปัจจุบันเห็ดของ Fresh & Friendly Farm ได้รับรองมาตรฐาน Organic Thailand, GMP และ Halal ที่เหมือนเป็นใบเบิกทาง และสร้างความเชื่อถือให้กับผู้บริโภค

รวมทั้งที่ผ่านมาได้มีการนำความรู้จากงานวิจัยมาแปรรูป ‘เห็ด’ แตกไลน์ผลิตภัณฑ์ อาทิ เห็ดออรินจิอบกรอบ และเห็ดออรินจิย่าง เห็ดเข็มทองอบกรอบ ที่เป็น Signature ที่ให้รสชาติเฉพาะตัวคล้าย ‘หมูฝอย’ ซึ่งกรรมวิธีและรสชาติได้องค์ความรู้มาจากทางสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) คนให้ความสนใจในกลุ่มที่อาหารทางการแพทย์หรือกลุ่มอาหารทางเลือก (Functional Food)

และหลังจากนั้นยังมีโปรดักส์เพิ่มเติม ไม่ว่าจะเป็น ซูชิเห็ด เห็ดเข็มเงินอบกรอบ เห็ดยามาบูชิตาเกะอบกรอบ ซึ่งได้มีการส่งเข้าประกวดเรื่องของนวัตกรรมจากเวทีต่างๆ ในประเทศ

“ส่วนใหญ่คนไทยจะเอาเห็ดเมืองร้อนไปทำเป็น Snack น้อยที่จะเอาเห็ดประเภทเห็ดเมืองหนาวมาทำแปรรูป กว่าจะออกมาเป็นผลิตภัณฑ์บางครั้งก็มีการเทสรสชาติกันมากว่า10 รอบ เพื่อให้ได้รสชาติที่ดี ถูกปากผู้บริโภค”

กลยุทธ์เจาะตลาด ‘เห็ด’ ออนไลน์

คุณจูน บอกว่า วัตถุประสงค์หลักในการนำมาแปรรูป คือการนำเอาเห็ดสดจำนวนหนึ่งออกจากระบบเพื่อป้องกันการ ‘ล้นตลาด’ มาสร้าง ‘มูลค่าเพิ่ม’ แต่จากประสบการณ์ทำให้ทราบว่า ตลาดแปรรูปเห็ดในปัจจุบันแข่งขันสูง และยังไม่ได้ดีกว่าตลาดเห็ดสดออร์แกนิก ดังนั้นนอกจากจะวางจำหน่ายใน Modern Trade ยังโฟกัสตลาดออนไลน์เป็นพิเศษ โดยจำหน่ายผลิตภัณฑ์ ‘เห็ดแปรรูป’ ในแพลตฟอร์มมาร์เก็ตเพลส และโซเชียลมีเดีย ซึ่งปัจจุบันยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น แต่มองว่าในอนาคตตลาดนี้จะสามารถขยายได้มากกว่า 200%  

ขณะที่ในกลุ่มธุรกิจขายก้อนเชื้อเห็ดกลับได้รับความสนใจที่ดีจากโลกออนไลน์ อาจจะด้วยกระแสโควิด 19 คนอยู่บ้านมากขึ้น มีเวลามากขึ้น ต้องการปลูกพืชผักไว้รับประทานที่บ้าน หรือแม้แต่เป็นอาชีพเสริม จึงทำให้ช่วงที่ผ่านมามีออร์เดอร์ออนไลน์สั่งซื้อก้อนเชื้อเห็ดไปเพาะเองเพิ่มขึ้น

ส่งต่อ ‘อาชีพเพาะเห็ด’ ให้แก่ผู้สนใจ

ในส่วนเกษตรกรหรือผู้สนใจเพาะเห็ดเป็นอาชีพ คุณจูน บอกว่า ทาง Fresh & Friendly Farm ไม่เพียงมีการจัดอบรมความรู้แก่ด้านการเพาะเห็ดออร์แกนิค เพื่อส่งต่อกระบวนการเพาะเห็ดออร์แกนิคที่ปลอดภัยต่อผู้บริโภคแล้ว ยังรับซื้อเห็ดคืนจากเกษตรกรที่ซื้อก้อนเชื้อไปเพาะในโรงเรือนเองด้วย แถมยังให้ความรู้เรื่องการทำตลาด แต่จุดนี้ผู้ประกอบการต้องพิจารณาความคุ้มค่าในการขนส่งด้วย เนื่องจากฟาร์มตั้งอยู่แถวปากเกร็ด นนทบุรี

ดังนั้น ต้นทุนด้านโลจิสติกส์จึงเป็นปัจจัยสำคัญ โดยที่ผ่านมาก็มีฟาร์มในหลายพื้นที่มาติดต่อขอความรู้และซื้อก้อนเชื้อและขายคืนให้เรา

“จริงๆ โมเดลเเรกที่เราเปิดอบรม เราตั้งใจให้คนเลี้ยงผลิตผลมาขายคืนที่ฟาร์ม ซึ่งก็มีที่นำมาขายส่งที่ฟาร์มบ้าง ในกรณีที่ไม่ต้องการทำตลาดเอง หรือจะส่งขายที่อื่นก็ได้เช่นกัน เพราะเรามองว่าอย่างน้อยก็เป็นการสร้างอาชีพที่ให้กับผู้ที่สนใจ”  

เห็ดสดออร์แกนิค เปิดตลาดในสิงคโปร์

“อย่างที่บอกว่า ตอนแรกเรามองที่การแปรรูป แต่ยังมีขายเห็ดสดบ้างโดยส่ง modern Trade บางสาขา ซึ่งไม่มากนัก และในช่วงแรกโดนปฏิเสธจากห้างค้าปลีกหลายราย ทำให้ตอนนั้นมองว่าการทำเห็ดสดไม่ได้ง่าย” คุณแอ๊ด เล่าต่อพร้อมระบุอีกว่า

แต่พอเปลี่ยนเป็น ‘เห็ดออร์แกนิค’ ทุกอย่างกลับมีทิศทางที่ดีขึ้น ดังนั้นจึงมุ่งเป้ามาที่การผลิตเห็ดออร์แกนิคในรูปแบบสดและแปรรูป ซึ่งต่อมาได้ออร์เดอร์จากลูกค้าสิงคโปร์สั่งซื้อเห็ดสดออร์แกนิค ด้วยความที่เห็ดสดเราค่อนที่จะพิเศษเนื่องจากในปัจจุบันในไทยมีเพียงไม่กี่ราย

แต่ก่อนจะโฟกัสตลาดต่างประเทศอาจจะต้องเข้าใจเรื่องมาตรฐานออร์แกนิคของประเทศนั้นๆ เป็นอันดับแรก ยกตัวอย่าง มาตรฐาน USDA organic ของสหรัฐอเมริกา หรือ ecocert เครื่องหมายรับรองมาตรฐานการควบคุมกำกับกระบวนการผลิตแบบออร์แกนิคของประเทศฝรั่งเศส ตีความเห็ดอินทรีย์ว่าต้องเป็นเห็ดเพาะตามธรรมชาติหรืองอกในป่า

ดังนั้นการขอมาตรฐานรับรองในส่วนของเห็ดออร์แกนิคในปัจจุบันยังเป็นอุปสรรค เลยเบนเป้ามาที่ตลาดใกล้ๆ บ้าน คือ สิงคโปร์ ซึ่งเขาเลือกเรา ด้วยความที่เราเป็นเห็ดออร์แกนิคที่มีมาตรฐาน Organic Thailand รับรอง โดยทางสิงคโปร์ได้มีการส่งเจ้าหน้าที่มา Audit ที่ฟาร์มก่อน ซึ่งจะมีเช็คลิสต์อยู่หลายข้อ และเน้นย้ำให้เราไม่หยุดที่จะพัฒนาคุณภาพ

“ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่าคำว่าเห็ด Quality ในไทยคือ ดอกต้องไม่งอ ทรงดอกสวย แตกต่างจากในตลาดสิงคโปร์ที่เขาไม่สนใจเลยว่าดอกจะสวยหรือไม่ เเต่เขาสนใจเรื่องความสะอาด ปลอดภัยมากกว่า โดยเราใช้เวลาเพียง 1 ปีทำให้ลูกค้าเชื่อมั่นในการซัพพลายเห็ดสดออร์แกนิค สิ่งสำคัญคือการไม่หยุดพัฒนามาตรฐานสินค้า”

นวัตกรรมสร้างคุณค่าเห็ด สู่ Plant Based Food

เป้าหมายถัดไปในกลุ่มตลาดประเทศ ทั้ง คุณแอ๊ด และคุณจูน มองว่า ตลาดใน CLMV และตะวันออกกลาง ซึ่งน่าสนใจ และที่สำคัญตลาดเริ่มให้ความสำคัญและตระหนักเรื่องสินค้าเกษตรปลอดภัยและสินค้าออร์แกนิคเพิ่มขึ้น รวมถึงตลาดออร์แกนิคในประเทศไทยเองที่เริ่มรู้จักมา 5-6 ปี ตลาดนี้ก็ขยายเช่นกัน ซึ่งเกี่ยวเนื่องจากพฤติกรรมผู้บริโภคกลุ่มรักสุขภาพ และจากการทำการตลาดทั้งแบบเห็ดสดและแปรรูป ทำให้เห็นชัดว่าตลาดเห็ดสดในปัจจุบันนี้มีความน่าสนใจอย่างยิ่ง โดยเฉพาะในกลุ่มออร์แกนิค

ขณะที่ไลน์แปรรูปเห็ดตลาดแข่งขันสูงมาก เนื่องจากอายุการเก็บรักษาของเห็ดซึ่งรักษาความสดไว้ได้ไม่นาน ทำให้การแปรรูปจึงเป็นทางออกเดียวของผู้ประกอบการ แต่กลายเป็นว่าตลาดแปรรูปเจอคู่แข่งในทุกเซกเมนต์ ดังนั้นการจะทำให้แข่งขันได้จึงต้องสร้างความแตกต่างและกลยุทธ์การตลาดที่ตรงกลุ่ม

สำหรับอนาคตของ Fresh & Friendly Farm ท่ามกลางการระบาดของโควิด 19 ในปัจจุบันที่คงทำอะไรไม่ได้มากนักในส่วนของการขยายตลาดต่างประเทศ แต่ก็นับเป็นช่วงเวลาที่ดีในการ ‘เตรียมพร้อม’ ในด้าน ‘นวัตกรรม’ ซึ่งให้ความสนใจในเรื่อง Plant Based Food หรือกลุ่มเนื้อจากพืช ทำวิจัยร่วมกับสถานศึกษา และภาครัฐที่ให้การสนับสนุนโดยการนำเห็ดออรินจิมาแปรรูปเป็นกลุ่มสินค้าเนื้อจากพืช ชูจุดเด่นของ ‘เห็ดออรินจิ’ ที่มีรูปแบบคล้ายไก่ แต่ให้เนื้อสัมผัสคล้าย ‘ปลาหมึก’ โปรตีนจากเห็ดที่แตกต่างจากกลุ่มเนื้อเทียมที่ส่วนใหญ่จะเน้นกลุ่มเนื้อหมูและเนื้อไก่ ซึ่งมองว่าตลาดนั้นมีผู้เล่นเยอะมากแล้ว จะไปสู้ก็คงไม่ไหว ดังนั้นจึงเลือกที่จะ ‘ฉีก’ ไปในกลุ่มที่เราเองมีศักยภาพเพียงพอ

รู้จัก Fresh & Friendly Farm ได้ที่ : ฟาร์มเห็ดออร์แกนิค มารยาทฟาร์ม By FF-Farm

http://www.fffarmshop.com/

Facebook : fffarmth

Line : fffarm

Instagram : fffarmth