ชามใบไม้ ทางเลือกใหม่ ใช้แทนถ้วยโฟมพลาสติก

กระแสรักษ์โลก ลดใช้ถุงพลาสติกกำลังมาแรงไม่ใช่แค่ที่ไทยเท่านั้น ในต่างประเทศและกลุ่มประเทศ EU เองก็มีการออกมาเคลื่อนไหวเรื่องงดใช้ขยะพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้งด้วยเช่นกัน ทั้งนี้สมาชิกในกลุ่ม EU ได้ลงมติเห็นชอบในที่ประชุมตั้งแต่เดือนมีนาคม พ.ศ.2562 ให้งดใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง 10 ประเภท เช่น หลอด มีด ส้อม ไม้ปั่นหู จาน ด้ามลูกโป่ง ที่ใส่อาหาร เครื่องดื่มทำจากสารพอลีสไตรีน ซึ่งเป็นขยะพลาสติกที่พบมากบริเวณชายหาดยุโรปให้มีผลบังคับใช้ภายในปีพ.ศ.2564 เพื่อให้เกิดการตื่นตัวด้านการรีไซเคิลและรักษ์สิ่งแวดล้อมมากขึ้น

สำหรับประเทศไทยเป็นช่วงที่ประชาชาชนคนทั่วไปและผู้ประกอบการกำลังปรับตัว เพื่อหาสิ่งที่สามารถมาใช้แทนที่เม็ดพลาสติกได้ ซึ่งระหว่างที่รอการศึกษาค้นคว้าวิจัยหาวัสดุอื่นมาแทนเม็ดพลาสติกนี้ อยากขอนำเสนอหนทางเลือก เพื่อเราชาวโลกได้ช่วยกันรักษ์สิ่งแวดล้อมบนผืนโลกไว้ให้ถึงมือลูกหลาน ด้วยการหันมาใช้  “ชามใบไม้”  แทนพลาสติกและโฟม

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

วิวัฒนาการชามใบไม้

การใช้ใบไม้มาแทนวัสดุหุ้มห่ออาหารนั้นมีมานานตั้งแต่บรรพกาลแล้ว ดังจะเห็นได้จากวัฒนธรรมไทยเดิม ชาวชนบท นิยมนำใบไม้ใบหญ้า เช่น ต้นกก ปรือ หญ้าคา ใบตองตึง มาทำหลังคาหรือฝาเรือน และนำใบตองกล้วยมาห่อขนม เช่น ขนมใส่ไส้ ขนมเทียน ข้าวต้มมัด ทำกระทง ฯลฯ มากมาย ในรูปแบบใบสด ก่อนจะค่อยๆ เลือนหายไปเพราะมีพลาสติก กล่องโฟม เข้ามาแทนที่จากนั้นกลับมาทวงบันลังก์จนโด่งดังอีกครั้ง

หลังจากชาวอินเดียมีการนำใบไม้มาทำชามอาหาร แล้วเรื่องราวนี้ถูกนำมาเผยแพร่ บอกต่อผ่านสื่อโซเชียล จนกลายเป็นกระแสแชร์ต่อมากมายในโลกโซเชียล เมื่อประมาณปี พ.ศ.2559 อินเดียมีการผลิตชามใบไม้แบบอุตสาหกรรมในครัวเรือน จากการนำใบไม้มาเย็บติดต่อกันเพื่อขึ้นรูปทรง เป็นรูปทรงต่างๆ เช่นเดียวกับจานชามปกติทั่วไป มีชื่อเรียกว่า Tapari  (ปัจจุบันพัฒนาเป็นอุตสากรรมขนาดย่อมมีการใช้เครื่องปั้มขึ้นรูปเข้ามาแทนการเย็บด้วยจักรหรือมือ)

ต่อมาในปีเดียวกัน วิศวกรชาวเยอรมนีโดยบริษัท Leaf Republic ได้มีการต่อยอดไอเดียจากแนวคิดการทำชามใบไม้ของชาวอินเดีย ด้วยการออกแบบแม่พิมพ์ช่วยขึ้นรูปชามใบไม้ทรงสวยงามทำจากใบไม้  3 ชั้น ใช้ใบไม้ชนิดหนึ่งที่หาได้จากแถบเอเชียตะวันออก มีกรรมวิธีการผลิตคือ นำใบไม้มาเย็บอัดแน่นเป็นแผนรองด้านล่าง จากนั้นเสริมความแข็งแรงทนทานด้วยโครงชามกระดาษใบไม้ แล้วปิดทับด้วยชั้นใบไม้ด้านบนก่อนปั๊มเข้ารูปทรง มีความแข็งแรงสูงกันน้ำได้ ใช้ระยะเวลาย่อยสลายตามธรรมชาติ 28 วัน

พัฒนาการชามใบไม้ในเมืองไทย

ส่วนพัฒนาการชามใบไม้ในบ้านเรานั้นเริ่มจากในปี พ.ศ.2559 หลังมีกระแสในโลกโซเชียล ได้มีนักวิจัยจาก มหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก ผลิตชามใบจากใบทองกาว เคลือบกาวแป้งมันขึ้นมาใช้แทนชามกระดาษหรือโฟม มีความทนร้อน ทนเย็น เหมาะสำหรับการใช้ตามงานอีเว้นท์ต่างๆ 

จากนั้นเริ่มมีการผลิตชามใบไม้จากใบไม้ขึ้นใช้ในเมืองไทยอย่างแพร่หลาย โดยเปลี่ยนวัสดุใบไม้ไปตามวัตถุดิบที่มีในท้องถิ่น เช่น กาบหมาก ใบโกโก้ ใบสักฯ ก่อนจะค่อยๆ เงียบหายไป แล้วพลิกกลับมาเป็นกระแสใหม่ในช่วงที่ประเทศไทยลุกขึ้นมาเอาจริงเอาจังกับการลดใช้ถุงพลาสติก

ซึ่งจริงๆ แล้วในช่วงที่กระแสตกไป ยังมีกลุ่มเกษตรกรชาวแม่ฮ่องสอนชื่อ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสร้างป่า สร้างรายได้ บ้านทบศอก ตำบลหมอกจำแป่ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ยังคงผลิตจานใบไม้จากป่าสักในชุมชนออกจำหน่ายอยู่เรื่อยมา ตามพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ได้มอบเครื่องปั๊มจานใบไม้ให้แก่ชุมชน เพื่อนำไปใช้ประโยชน์และสร้างรายได้ให้กับชุมชน อันเป็นจุดเริ่มต้นของการรณรงค์ลดปัญหาหมอกควันไฟป่าของจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ชามใบไม้นี้กลายเป็นแหล่งรายได้หลักทดแทนการปลูกพืชหลัก หอม กระเทียม กะหล่ำปลี ที่ขายไม่ดี ของชาวชุมชนแห่งนี้ไปแล้ว ทั้งๆ ที่พวกเขาไม่ได้มีการคาดการณ์อะไรล่วงหน้าว่า เทรนด์รักษ์โลกจะมา แค่ก้มหน้าก้มตาผลิตชามใบไม้ พร้อมออกแบบแผนพัฒนาต่อยอดต่อไปในอนาคตด้วยความเชื่อมั่นว่า

“เมื่อเรารักษ์โลกและส่งพลังบวกเข้าสู่จักรวาล จักรวาลก็จะตอบแทนสิ่งดีๆ กลับคืนมาสู่ชีวิตของพวกเขาเช่นกัน” และหลังจากมีการนำชามใบไม้ไปร่วมออกงาน “ก้าวคนละก้าว” กับคุณตูน บอดี้สแลม ก็กลายเป็นว่ากำลังการผลิตชามใบไม้ที่ผลิตได้ ไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาดอีกเลย

แหล่งอ้างอิง :

ส่องธุรกิจพลาสติก ท่ามกลางกระแสแอนตี้พลาสติก

ความท้าทายของสินค้าพลาสติกชีวภาพ